Pojawiła się kolejna publikacja tematyczna prezentująca walory Łódzkiego. Tym razem mamy okazję przybliżyć zagadnienia związane z pałacami i dworami, których w województwie łódzkim nie brakuje, szczególnie w powiecie kutnowskim, sieradzkim czy w okolicach Skierniewic. 

Ale jak odróżnić zamek od pałacu, a pałac od dworu? Na przestrzeni lat zamki były często przebudowywane, a nawet zmieniały swoje zastosowanie, stąd też niektóre z nich ciężko dzisiaj rozpoznać. Należy jednak pamiętać, że zamek spełniał przede wszystkim rolę fortecy i miał charakter obronny, stąd też cechowały go małe okna i miejsce położenia - często na wzgórzu lub w widłach rzeki. Natomiast pałace pełniły głównie rolę reprezentacyjną. Budowali je bogacze - monarchowie, książęta, arystokraci i szlachta, a rezydencje stawały się siedzibami ich rodów. Pałace nie posiadały cech obronnych, choć czasami otaczała je fosa. Budowano je zazwyczaj w malowniczych okolicach i towarzyszyły im piękne ogrody z cennym drzewostanem. Klasyczną polską rezydencją był dwór, a jego zwyczaj budowania przetrwał do lat 20. XX w. Tą typowo szlachecką, parterową budowlę lokowano na wsiach. Przed głównym wejściem miała ganek lub od dwóch do czterech kolumn, a wokół niej znajdowało się wiele zabudowań gospodarczych.

Spośród wspaniałych rezydencji pałacowo-parkowych znajdujących się na terenie naszego regionu do pereł architektury, docenionych za architektoniczny kunszt, należy zaliczyć: renesansowy pałac-willę włoską w Poddębicach z XVII w., XVIII-wieczny pałac Radziwiłłów w Nieborowie wraz z parkiem romantycznym w pobliskiej Arkadii stanowiące Pomnik Historii czy pałac w Sokolnikach wzniesiony przez architekta drezdeńskiego - Fryderyka Naxa w stylu rokokowym. Z kolei do klasycystycznych budowli pałacowych należą: rezydencja w Walewicach, siedziba Małachowskich w Białaczowie, pałac Rzewuskich w Bratoszewicach, a także pałace i dawne rezydencje biskupów w Skierniewicach z XVII-XIX w. i Wolborzu z XVII w.  Wyjątkowe miejsce w kulturowym krajobrazie województwa łódzkiego zajmują bardzo licznie reprezentowane dwory szlacheckie, najczęściej usytuowane w otoczeniu założeń parkowych. Jako najcenniejsze przykłady wymienić należy: alkierzowy dwór Bartochowskich w Ożarowie, dwór Walewskich w Tubądzinie, XVIII-wieczny dwór w Mikołajewicach i wiele innych. Na szczególną uwagę zasługują również dwory obronne – niegdyś siedziby możnowładców, władz państwowych czy kościelnych. W naszym regionie reprezentują je: w Pabianicach renesansowy dwór kapituły krakowskiej z XVI w. zwany zamkiem, wczesnorenesansowy dwór obronny zwany zamkiem powstały ok. 1531 r. w Skotnikach, dwór obronny w Siemkowicach wzniesiony w XVI lub XVII w. oraz XVI-wieczny dwór obronny w Łopatkach. Nieco inny charakter posiadają rezydencje fabrykanckie w Łodzi - wille, pałace rozmieszczone wzdłuż centralnych ulic miasta, prezentują głównie architekturę XIX-wieczną - neostylową. Najbardziej charakterystyczne obiekty tego typu to: pałac Karola Poznańskiego przy ul. Gdańskiej 32, neorenesansowy pałac Poznańskiego przy ul. Więckowskiego 36 czy niedawno zrewitalizowany pałac Steinertów przy ul. Piotrkowskiej 272.

Staraliśmy się zaprezentować Państwu wszystkie pałace i dwory na terenie województwa łódzkiego. Część z nich należy do osób prywatnych, przez co dostęp do nich będzie niemożliwy lub znacznie ograniczony. Niemniej jednak serdecznie zachęcamy Państwa do zapoznania się i odkrywania dziedzictwa kulturowego naszego regionu.