Decentralizacja zadań państwa w dziedzinie kultury została zapoczątkowana w 1990 r., gdy przywrócono w Polsce samorząd terytorialny. Samorządy otrzymały prawo dysponowania własnymi środkami finansowymi. Wśród obowiązkowych zadań własnych gmin znalazła się również kultura. Ustawa o podziale kompetencji między organami władzy różnych szczebli nałożyła na gminy obowiązek opieki nad placówkami kultury (biblioteki, domy kultury, świetlice). Inne (teatry, opery, filharmonie) pozostały w gestii administracji rządowej.

18 lipca 1998 r. Sejm RP ustanowił nowy podział administracyjny kraju. Polskę podzielono na szesnaście województw-regionów. Miesiąc wcześniej zdecydowano się powołać samorząd wojewódzki i powiatowy. Ustawa z dnia 24 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej stanowiła także o zadaniach nowo powołanych samorządów w dziedzinie kultury: powiaty i miasta na prawach powiatu przejęły od wojewodów, jako zadania własne, prowadzenie instytucji kultury wpisanych do rejestru prowadzonego przez wojewodę i działających na terenie danego powiatu lub miasta na prawach powiatu. Na podstawie ustawy premier wydał rozporządzenia określające instytucje o charakterze regionalnym, wpisane do rejestrów prowadzonych przez wojewodów lub ministra, podlegające od 1 stycznia 1999 r. przekazaniu samorządom wojewódzkim lub powiatom (albo miastom na prawach powiatu), a także te, których postanowił nie przekazywać „ze względu na ogólnonarodowy charakter zadań przez nie wykonywanych”.

Nie zostały określone ogólne zasady przyporządkowywania wojewódzkich instytucji kultury samorządom powiatowym lub wojewódzkim jednak należy uznać, że samorządy województw stały się organizatorami dla największych instytucji, o co najmniej regionalnym znaczeniu, dysponujących wysokim budżetem oraz zatrudniających duże zespoły pracowników. Jednocześnie należy podkreślić, że ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej umożliwiła współprowadzenie instytucji kultury przez dwóch organizatorów: w tym np. Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Samorząd Województwa.

Na mapę instytucji kultury w województwie łódzkim składają się zatem: instytucje, dla który organizatorem są: samorządy gminne, miejskie, powiatowe oraz instytucje kultury Samorządu Województwa Łódzkiego.
Samorząd Województwa Łódzkiego jest organizatorem dla 7 największych w regionie instytucji kultury: Muzeum Sztuki w Łodzi (instytucja współprowadzona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego), Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina w Łodzi, Teatru im. Stefana Jaracza, Teatru Wielkiego w Łodzi, Łódzkiego Domu Kultury, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi.