TPL_T4_BLANK_HOME
1 dzień: Nadpilicze (Tomaszów Mazowiecki, Spała, Inowłódz, Studzianna-Poświętne)
Mając jeden dzień na ten obszar, najlepiej poznać nadpilickie okolice Tomaszowa Mazowieckiego. Zacząć warto w położonych w granicach tego miasta Grotach Nagórzyckich (na turystów czeka podziemna trasa turystyczna) oraz Skansenie Rzeki Pilicy – znajduje się tu zespół zabytkowych budynków z obszaru Nadpilicza, a także wyjątkowy zbiór wojskowych pojazdów wydobytych... z dna Pilicy. To pamiątka po dramatycznych wydarzeniach stycznia 1945 r. w tych okolicach. Będąc w Skansenie, koniecznie trzeba pójść na spacer do pobliskiego rezerwatu Niebieskie Źródła.
Wędrując z biegiem Pilicy (a może spływ kajakiem?) po kilku kilometrach dociera się do Spały. Miejscowość rozsławiły wizyty koronowanych głów. Dziś pamiątką po nich jest cały zespół zabudowań służących gościom rosyjskich carów (większość nadal jest wykorzystywana jako obiekty noclegowe i restauracje), a także dostojny pomnik żubra. Amatorzy aktywnego wypoczynku mają dodatkowo w Spale do odwiedzenia Centralny Ośrodek Sportu – Ośrodek Przygotowań Olimpijskich. Przy odrobinie szczęścia spotkać można na bieżni, basenie lub hali najlepszych polskich sportowców przygotowujących się do kolejnych zawodów.
Kolejne kilka kilometrów i na horyzoncie pojawia się charakterystyczna wieża romańskiego kościoła św. Idziego, górująca nad okolicą. Warto także zajrzeć do niedawno odbudowanego zamku królewskiego, a także znajdującej się w centrum dawnej synagogi.
Będąc tu, warto przejechać jeszcze kilkanaście kilometrów i dotrzeć do monumentalnej barokowej bazyliki w Studziannej. To nie tylko ośrodek pielgrzymkowy z obrazem Świętej Rodziny, ale również jeden z popularniejszych plenerów filmowych w regionie. Można tu obejrzeć bramę, którą Grigorij otwierał po „czołgowemu” i dzwonnicę, przy której na spadochronie lądował Franek Dolas.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
2 dzień: Skierniewice + rzeka Rawka + Bolimów + Rogów
Jeszcze jeden dzień na wschodnią część województwa? Świetnie, będzie okazja odwiedzić kilka wyjątkowych miejsc. Kto przejeżdżał pociągiem przez Skierniewice, ten na pewno kojarzy monumentalną bryłę dworca kolejowego. Warto obejrzeć go z każdej strony, aby w pełni docenić jego architekturę. Dodatkowo, we wnętrzu zachowała się unikalna dekoracja z lat 50. XX w. Z kolei na peronie podróżnych wita sam Stanisław Wokulski, bohater „Lalki” Bolesława Prusa. Miłośnicy kolejnictwa znajdą w Skierniewicach jeszcze jeden wyjątkowy zabytek – parowozownię z XIX wieku. Dziś można tu nie tylko obejrzeć zabytkowe zabudowania, ale przede wszystkim bogatą kolekcję taboru.
Oczywiście, warto też poświęcić dłuższą chwilę na spacer po samym mieście, zwłaszcza po malowniczym parku otaczającym historyczną siedzibę arcybiskupów gnieźnieńskich. Pałac dziś pełni funkcję siedziby Instytutu Ogrodnictwa i w wybrane letnie niedziele jest udostępniany dla zwiedzających.
Kilkanaście kilometrów na północ od Skierniewic znajduje się dawne miasteczko Bolimów. Oba miejsca łączy rzeka Rawka, płynąca przez teren Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Doświadczeni kajakarze mogą się tu wykazać.
Bogate tradycje garncarskie Bolimowa kontynuuje dziś warsztat rodziny Konopczyńskich, otwarty dla zwiedzających. Można tu nie tylko poznać tajniki tego rzemiosła, ale także samemu spróbować swoich sił w toczeniu na kole garncarskim. O tragicznej historii związanej z I wojną światową można się z kolei przekonać odwiedzając położone w pobliżu cmentarze wojenne, m.in. w Bolimowskiej Wsi i Joachimowie-Mogiłach, czy uczestnicząc w corocznych rekonstrukcjach poświęconych starciom spod Bolimowa z 1915 r.
Uzupełnieniem dnia pełnego atrakcji może być wizyta w Arboretum w Rogowie. Można ją potraktować jako pretekst do spaceru po pięknym lesie, ale może to być także świetna okazja do poszerzenia swojej wiedzy o roślinach, również tych egzotycznych.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
3 dzień: Rawa + Boguszyce + Brzeziny
Zamek w Rawie Mazowieckiej to dziś niewielki obiekt, składający się z wieży i fragmentu murów. Ma on jednak swoją mroczną legendę i... Białą Damę. Tragiczna historia sprzed wieków była podobno inspiracją dla samego Williama Szekspira przy tworzeniu „Opowieści zimowej”. Odwiedzając Rawę, warto także poświęcić trochę czasu na spacer po rynku i jego okolicach. Znajduje się tu m.in. dworzec Rogowskiej Kolei Wąskotorowej, prowadzącej z Rogowa przez Rawę do Białej Rawskiej. Obecnie do dyspozycji turystów są kursy z Rogowa do Jeżowa oraz z Rawy do Białej Rawskiej. W samym Rogowie przy stacji znajduje się niewielki skansen wąskotorowego taboru.
Zaledwie kilka kilometrów na zachód od Rawy znajduje się miejscowość Boguszyce, gdzie obejrzeć można jeden z najcenniejszych drewnianych zabytków regionu. To kościół pw. św. Stanisława Biskupa z XVI w. Unikatem są renesansowe malowidła, zdobiące całe wnętrze.
Pomiędzy Rawą a Łodzią warto zrobić jeszcze jeden przystanek - w Brzezinach. W kościele pw. Podwyższenia Świętego Krzyża zachowała się bardzo ciekawa kaplica dawnych właścicieli miasta, rodziny Lasockich. Na uwagę zasługują tu przede wszystkim renesansowe płyty nagrobne, w tym jedna wykonana przez samego Jana Michałowicza z Urzędowa. Po sąsiedzku znajduje się Muzeum Regionalne z największą w Polsce kolekcją... żelazek. Na przełomie XIX i XX w. Brzeziny były jednym z największych w kraju ośrodków krawieckich, miejscowa ekspozycja związana z włókiennictwem i krawiectwem właśnie o tym przypomina.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
Zdjęcie 1 - Pałac Prymasowski w Skierniewicach
Zdjęcie 2 - Groty Nagórzyckie
Zdjęcie 3 - Zbiornik na rzece Gać w Spale
Zdjęcie 4 - Rezerwat Niebieskie Źródła
Zdjęcie 5 - Skansen Rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim
Zdjęcie 6 - Dworzec kolejowy w Skierniewicach
1 dzień: Sieradz + Uniejów
Mając do dyspozycji jeden dzień na poznanie zachodniej części województwa łódzkiego, najlepiej zacząć od Sieradza, głównego ośrodka miejskiego na tym obszarze, miasta o tysiącletniej historii. Dziś o jego randze świadczyć może dużych rozmiarów gotycka bazylika kolegiacka (oraz położony w pobliżu, również gotycki, podominikański zespół kościelno-klasztorny), pomiędzy którymi znajduje się Rynek z zabytkowymi kamienicami. Wśród nich wyróżnia się tzw. Kamienica Jagiellońska z XVI w., będąca dziś siedzibą Muzeum Okręgowego. Z Rynku warto przejść także na historyczne wzgórze zamkowe. Fundamenty zamku razem z fragmentami romańskiej rotundy cały czas czekają na prace archeologiczne i zabezpieczające. Póki co pozostaje użycie wyobraźni, by dostrzec zarys murów. Można za to zwiedzić mini-skansen.
Sieradz położony jest nad rzekami Wartą i Żegliną. Podążając na północ wzdłuż Warty można dotrzeć do Uniejowa, po drodze zahaczając jeszcze o największy zbiornik wodny w regionie, tzw. Sieradzkie Morze, czyli Jeziorsko. Południowa część zbiornika chroniona jest jako rezerwat faunistyczny ze względu na występujące tu ptactwo wodno-błotne. To jedno z najlepszych stanowisk w Polsce dla ornitologów.
Sam Uniejów to jedno z najmniejszych miast w regionie, w ostatnich latach równocześnie jedno z najdynamiczniej się rozwijających. Miejscowe wody geotermalne służą zarówno kuracjuszom uzdrowiska, jak też wszystkim chętnym do odwiedzenia parku wodnego Termy Uniejów. Obok term wznosi się średniowieczny zamek arcybiskupów gnieźnieńskich, dziś wykorzystywany jako hotel, ale także miejsce turniejów rycerskich. W pobliżu znajduje się Zagroda Młynarska. Zgromadzono tu kilka zabytkowych budynków z tych okolic, tworząc miejsce łączące funkcje: muzealną (można tu poznać tajemnice pracy dawnych młynów wiatrowych), noclegową i gastronomiczną. Wyjątkową atrakcją może być nocleg w drugim ze stojących tu wiatraków.
Rozważając wizytę w Uniejowie w Boże Ciało, koniecznie trzeba odwiedzić sąsiednią miejscowość Spycimierz. Ta niewielka wieś o bogatej historii wyróżnia się tzw. dywanami kwiatowymi. Mieszkańcy przygotowują swoiste dywany z płatków kwiatów, które stanowią wyjątkową oprawę świątecznej procesji.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
2 dzień: Wieluń i okolice
Kolejny dzień w zachodniej części województwa warto przeznaczyć na okolice Wielunia. Nie brakuje tu zabytkowych budowli, a dodatkową atrakcją są piękne nadwarciańskie krajobrazy. Sam Wieluń to jedno z najciekawszych urbanistycznie miast regionu. Oprócz szeregu zabytkowych gmachów sakralnych oraz fragmentów murów miejskich, warto odwiedzić tu także miejscowe Muzeum Ziemi Wieluńskiej. Jedna z wystaw poświęcona jest historii, w tym najbardziej dramatycznemu jej fragmentowi, czyli niemieckim nalotom na miasto w dniu 1 września 1939 r. Można powiedzieć że to tutaj rozpoczęła się II wojna światowa - pierwsze bomby spadły na miasto jeszcze przed ostrzałem Westerplatte. Dziś oprócz wystawy przypominają o tym m.in. zachowane w formie ruiny fundamenty kolegiaty. To tu co roku mają miejsce uroczystości przypominające te tragiczne wydarzenia.
W okolicach Wielunia warto odwiedzić przynajmniej kilka historycznych miejscowości. W Rudzie (dawnej siedzibie kasztelanii) zachował się kościół z elementami romańskimi (w tym bardzo ciekawymi malowidłami z epoki pokazującymi chrzest Mieszka I i jego drużyny), w Krzyworzece obok świątyni stoi do dziś romańska dzwonnica, w której według miejscowej legendy ukrywał się Władysław Łokietek. Wśród sakralnych zabytków nie sposób ominąć także drewnianych kościołów typu wieluńskiego. To bardzo charakterystyczne budowle z XVI i XVII w. Najciekawszym przykładem jest kościół w Grębieniu, gdzie dodatkowym atutem są bogate renesansowe polichromie. Z Grębieniem sąsiaduje Ożarów z dworem szlacheckim (dziś Muzeum Wnętrz Dworskich, którego elementem jest też zabytkowy wiatrak w pobliskim Kocilewie).
Z Wielunia niedaleko jest już do Warty. Jej malowniczy odcinek (tzw. Wielki Łuk Warty) chroniony jest w formie Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Można tu uprawiać zarówno turystykę kajakową, jak i pieszą oraz rowerową. Jednym z ciekawszych szlaków jest zaledwie kilkukilometrowy szlak Kurhanów Książęcych w okolicach miejscowości Przywóz - z kilkoma kurhanami sprzed blisko dwóch tysięcy lat. Śladem obecności człowieka w tej okolicy są również zabytkowe wapienniki (zwłaszcza w okolicy Lisowic), a także kamieniołom w Lisowicach. Można tu odbyć wspaniałą lekcję geologii, oglądając odkryte przekroje kolejnych warstw skalnych. O tym że okolice Wielunia to najdalej na północ wysunięty fragment Jury Polskiej przypomina obecność wapiennych ostańców, a także Góra Zelce z kilkoma jaskiniami, objęta ochroną jako rezerwat „Węże”.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
3 dzień: Poddębice + Zduńska Wola
W okolicy Uniejowa warto także odwiedzić Poddębice, również związane z wodami geotermalnymi. Koniecznie trzeba obejrzeć renesansowy pałac wybudowany przez rodzinę Grudzińskich, gdzie dziś działa centrum kultury. W otaczającym go parku znajdują się dwie wyjątkowe atrakcje. W dawnym kościele ewangelickim urządzona została Pijalnia Wód Termalnych. Miejscowa woda jest nie tylko gorąca, ale przede wszystkim ma właściwości prozdrowotne. Drugim obiektem jest Ogród Zmysłów, którego różne elementy pozwalają nam wyczulić wszystkie nasze zmysły... Przy poddębickim rynku można jeszcze zajrzeć do renesansowego kościoła z pięknymi dekoracjami we wnętrzach.
Pomiędzy Łodzią a Sieradzem warto obejrzeć Zduńską Wolę. To miasto rozwinęło się w jeden z większych ośrodków przemysłowych w XIX w., tradycje te zresztą kontynuowane są do dziś, m.in. poprzez produkcję ręczników i szlafroków z firmy Zwoltex, czy rajstop od Gatty. W centrum do dziś można zobaczyć szereg drewnianych domów tkaczy, tworzących historyczną dzielnicę, miejsce przeznaczone na rozwój działalności produkcyjnej. W jednym z tych domów mieści się Muzeum – Dom Urodzenia św. Maksymiliana Kolbe – przyszły święty przyszedł na świat właśnie tutaj, w rodzinie robotniczej. Po sąsiedzku znajdują się zabudowania browaru (jest też sklep firmowy), pamiętające jeszcze XIX wiek.
Będąc w Zduńskiej Woli, trzeba pamiętać jeszcze o dwóch wyjątkowych zabytkach. Pierwszym jest cmentarz żydowski, jeden z większych i lepiej zachowanych w regionie - jest tu aż 3000 nagrobków. Drugie wyjątkowe miejsce to osiedle Karsznice, wybudowane w okresie międzywojennym razem z linią kolejową łączącą śląskie kopalnie z portem w Gdyni. Można obejrzeć tu bardzo duże (przeznaczone na kilka tysięcy ludzi) zabytkowe osiedle kolejarskie, a dodatkowym akcentem związanym z kolejnictwem jest Skansen Lokomotyw z bogatą kolekcją taboru.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
Zdjęcie 1 - Boże Ciało w Spycimierzu
Zdjęcie 2 - Termy Uniejów
Zdjęcie 3 - Kościół w Grębieniu
Zdjęcie 4 - Pijalnia Wód Termalnych w Poddębicach, autor: K. Ignaczak
Zdjęcie 5 - Muzeum Dom urodzenia św. Maksymiliana Kolbe w Zduńskiej Woli
Zdjęcie 6 - Pijalnia Wód Termalnych w Poddębicach, autor: M. Jaworska
Zdjęcie 7 - Skansen Lokomotyw w Karszniach
Zdjęcie 8 - Muzeum Ziemi Wieluńskiej
Zdjęcie 9 - Wzgórze zamkowe w Sieradzu
1 dzień w Łodzi
Mając na wizytę w Łodzi jeden dzień, najlepiej zacząć od spaceru po ulicy Piotrkowskiej. W większości miast centralnym punktem jest rynek – w Łodzi jest to ulica, licząca aż 4 kilometry. Okazałe kamienice, pokazujące pełne bogactwo architektury XIX wieku, do tego miejskie pałace, oryginalne pomniki, a w podwórzach kolejne wyjątkowe miejsca do odkrycia – ogrody, fabryki, a od niedawna także instalacje artystyczne, jak np. w Pasażu Róży pod numerem 3. Koniecznie trzeba też zajrzeć w podwórze pod numerem 136 – na Off Piotrkowska. Zabytkowa fabryka kilka lat temu przekształcona została w centrum wielkomiejskiej rozrywki. Spacer po północnej, deptakowej części Piotrkowskiej najlepiej przedłużyć o przejście przez park Staromiejski, prowadzący do Manufaktury. Dawny kompleks fabryczny rodziny Poznańskich od 2006 r. jest otwarty dla wszystkich. Zabytkowe budynki wykorzystywane są na muzea, teatr, kino, a także pełne spektrum różnych lokali gastronomicznych. W monumentalnej przędzalni działa wyjątkowy Hotel Andel’s, a całość uzupełnia współczesne centrum handlowe. Z kolei w pałacu sąsiadującym z fabryką mieści się Muzeum Miasta Łodzi, idealne miejsce do zapoznania się z jej historią, a zarazem rezydencja pałacowa o pięknych wnętrzach.
Skoro Łódź jest miastem rozwiniętym dzięki przemysłowi, to koniecznie trzeba jeszcze odwiedzić Księży Młyn. To dawne imperium rodziny Scheiblerów, gdzie obok fabryk zachowała się rezydencja właścicieli, osiedle domów robotniczych, nazywanych w Łodzi famułami, a także szkoła, sklep, szpital czy remiza straży pożarnej. Miejsce to posiada wyjątkowy klimat, a dzięki systematycznie odnawianym budynkom, nabiera blasku.
Na zakończenie warto jeszcze zajrzeć w kolejne wyjątkowe miejsce – na cmentarz żydowski przy ul. Brackiej. To kolejne miejsce świadczące o potędze XIX-wiecznej Łodzi. Górujące nad nekropolią mauzoleum Poznańskich określane jest jako największy żydowski nagrobek na świecie. Pomniki innych fabrykanckich rodzin niewiele mu ustępują. Koniecznie trzeba też zajrzeć do domu przedpogrzebowego z końca XIX w., a także na Pole Gettowe – miejsce naznaczone tragiczną historią II wojny światowej i łódzkiego getta.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
2 dni w Łodzi
Kontynuując poznawanie Łodzi warto powędrować po mieście dwoma szlakami – filmowym i technicznym. W ramach pierwszego obowiązkowym punktem programu jest Muzeum Kinematografii mieszczące się w dawnym pałacu rodziny Scheiblerów. Najważniejszym eksponatem jest tu oryginalny fotoplastykon z końca XIX w., ale warto zobaczyć również zabytkowe kamery i projektory. Same wnętrza robią wrażenie, zwłaszcza gdy przypomnimy sobie kadry z „Ziemi obiecanej” w reż. Andrzeja Wajdy. Gdy Müller oprowadza Borowieckiego po swoim pałacu, to w tle widać salony Scheiblerów. Wychodząc z muzeum „wpadamy” na Filemona i Bonifacego, bohaterów jednej z kultowych polskich bajek. Możemy od razu ruszyć na dalszy spacer Szlakiem Łodzi Bajkowej, odwiedzając m.in. Misia Uszatka, Pingwina Pik-Poka, czy Misia Colargola. Z Muzeum jest też bardzo blisko do miejsca owianego filmową legendą, czyli do Szkoły Filmowej, a dokładnie Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej. Tu trzeba usiąść na słynnych schodach w budynku rektoratu (kolejna rezydencja fabrykancka) i przyjrzeć się tabliczkom z nazwiskami najsłynniejszych studentów. Warto też zajrzeć do hali zdjęciowej i z bliska przyjrzeć się kulisom pracy filmowców.
Kto podczas spaceru po Piotrkowskiej nie zdążył przyjrzeć się Alei Gwiazd w okolicach ulic Traugutta i Moniuszki, powinien to nadrobić. Z kolei we wspomnianym już Muzeum Miasta Łodzi eksponowany jest jedyny w mieście oryginalny Oscar, którym uhonorowano pianistę pochodzącego z Łodzi, Artura Rubinsteina.
Jeżeli dzień jeszcze się nie kończy, warto kontynuować zwiedzanie szlakiem zabytków techniki. Oprócz Księżego Młyna i Manufaktury (tu do odwiedzenia jest Muzeum Fabryki) obowiązkowymi punktami programu są Centralne Muzeum Włókiennictwa oraz Muzeum Kanału „Dętka”. To pierwsze, mieszczące się w najstarszej łódzkiej fabryce, gromadzi wszelkie przejawy historii związanej z włókiennictwem. Ekspozycję tworzy tu nie tylko ogromna kolekcja maszyn włókienniczych (w tym również sprawnych, puszczanych w ruch), ale także historyczna kotłownia z oryginalną maszyną parową oraz wystawy poświęcone ubiorom i artystycznym tkaninom. Uzupełnieniem muzeum jest znajdujący się przy nim Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej, gdzie odtworzona została łódzka ulica z XIX w.
Na zakończenie dnia warto jeszcze zajrzeć pod ziemię, a dokładnie do kanału. „Dętka” to dawny zbiornik na deszczówkę. Dziś obiekt działa jako muzeum, dając turystom niepowtarzalną okazję do odkrycia łódzkich podziemi.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
3 dni w Łodzi
Po intensywnych dwóch dniach zwiedzania każdemu należy się chwila oddechu. Sporym zaskoczeniem dla osób kojarzących „szarą Łódź” może być fakt, że znajduje się tu ponad 30 parków, a dodatkowo w północnej części miasta jeden z największych lasów miejskich w Europie – Las Łagiewnicki. Jednym z najciekawszych jest jednocześnie najstarszy łódzki park – Źródliska. Rosnące tu wiekowe dęby pamiętają jeszcze porastającą te tereny przed dwustu laty Puszczę Łódzką. Zupełnie inną roślinność znaleźć można w parkowej Palmiarni. Dobrym miejscem na spacer jest też Ogród Botaniczny zajmujący ponad 70 hektarów, sąsiadujący z największym łódzkim parkiem im. Piłsudskiego. W tym ostatnim do niedawna atrakcją był lunapark, dziś zamieniony na rozległą strefę rodzinnej rekreacji.
>>>TUTAJ możecie zobaczyć wycieczkę na mapie<<<
Zdjęcie 1 - Manufaktura, autor: P. Wojtyczka
Zdjęcie 2 - Pałac Izraela Poznańskiego/ Muzeum Miasta Łodzi, autor: P. Wojtyczka
Zdjęcie 3 - Ulica Piotrkowska, autor: P. Wojtyczka
Zdjęcie 4 - Ulica Piotrkowska
Poznawanie województwa łódzkiego najlepiej zacząć od stolicy regionu. To trzecie co do wielkości miasto w Polsce, przez lata niedoceniane przez turystów, dziś bardzo szybko się zmienia i przyciąga odwiedzających. Zabytki fabrykanckiej i robotniczej historii, wielokulturowości oraz filmu to wyróżniki Łodzi.
