SZLAK BURSZTYNOWY (250 km)

Prowadzi przez teren niemal całego województwa, obejmując historyczne ziemie: wieluńską, sieradzką, łęczycką i księstwo łowickie. Pozwala poznać trakty komunikacyjne, znane od czasów starożytnych. Wędrowali nimi kupcy z basenu Morza Śródziemnego, zmierzający na północ po bursztyn, ceniony zwłaszcza w Cesarstwie Rzymskim. Droga wiodła znad Adriatyku przez ziemie polskie do wybrzeża Bałtyku, do Sambii (obwód Kaliningradzki
w Rosji). Naturalnymi szlakami wędrówek były rzeki. W międzyrzeczu Warty i Prosny najstarsze zabytki z bursztynu datowane są na wczesną epokę brązu (1500-1200 lat p.n.e.). Szlak pomiędzy Akwileą a wybrzeżem Bałtyku prowadził przez Polskę kilkoma odnogami. Jedna z biegiem Prosny przez starożytny Kalisz rozdzielała się na kierunek północny i wschodni, wzdłuż Bzury ku Wiśle. Szczególną rolę odgrywała Warta, niezwykle ważna arteria komunikacyjna, wzdłuż której powstawały liczne osady. Dzięki temu ziemia łódzka znalazła się w centrum bursztynowej „magistrali” Rzym - Dunaj - Bałtyk.

Turystyczny Nadwarciański Szlak Bursztynowy powstał w 2006 r. z inicjatywy Stowarzyszenia Polski Szlak Bursztynowy. Szybko stał się atrakcją turystyczną. W powiecie wieluńskim co roku obchodzone jest Europejskie Święto Bursztynu, bardzo popularne także wśród miłośników wypoczynku na rowerze. Uczestnicy święta poznają „bursztynową” historię okolicy, między nimi przechadzają się Rzymianie, trwają wyścigi rydwanów, słowiańscy woje obozują i walczą z wikingami, a chętni mogą szukać okruchów bursztynu w nadrzecznym piasku.

Rowerowy Szlak Bursztynowy jest systematycznie rozbudowywany i urozmaicany. Plany zakładają utworzenie trasy międzynarodowej, prowadzącej przez Mazowsze, Warmię i Mazury do rosyjskiego obwodu kaliningradzkiego - starożytnej Sambii. Na południe zaś poprzez Opolszczyznę włączenie się w szlak bursztynowy na Morawach, by dalej przez Austrię dotrzeć do włoskiego wybrzeża Adriatyku.

W Łódzkiem szlak dzieli się na dwie części: Nadwarciański i Nadbzurzański. Nadwarciański biegnie wzdłuż Warty od wsi Załęcze Małe, Przywóz, Krzeczów do Osjakowa. Tam przechodzi na prawą stronę doliny Warty i przez Konopnicę, Burzenin, Strońsko, Sieradz, Wartę do Uniejowa. Po drodze mija stary ośrodek grodowy w Rudzie, starożytne kurhany w Przywodzu i Strobinie, i dawny gród rycerski w Konopnicy oraz Sieradz - niegdyś siedzibę kasztelanii, podobnie jak Ruda i Spycimierz. Historycznymi miastami są również Warta i Uniejów. Na odcinku od tamy na Jeziorsku do Spycimierza, szlak prowadzi przez województwo wielkopolskie razem z niebieskim Nadwarciańskim Szlakiem Rowerowym. W pobliżu wsi Łęg Piekarski odkryto groby książęce z licznymi skarbami, w większości importami z cesarstwa rzymskiego. Dla chętnych turystów jadących na północ, na Kujawy, od Uniejowa prowadzi oznakowany Nadwarciański Szlak Rowerowy. Kilkanaście kilometrów na północ od granicy województwa, na tym szlaku leży najważniejsze dla regionu miejsce pamięci narodowej, Chełmno nad Nerem. Był tu niemiecki obóz straceń, gdzie zamordowano ponad 200 tys. ludzi, w większości mieszkańców miast Łódzkiego. Nadwarciański odcinek szlaku to również wiele pamiątek związanych z linią obrony Kampanii Wrześniowej w 1939 r. Wojna rozpoczęła się w rejonie Wielunia od zbombardowania miasta i później na kilka dni zatrzymała się na linii Warty. Cmentarze wojenne znajdują się w Konopnicy, Strońsku i Glinnie, zaś liczne mogiły na wielu cmentarzach nadwarciańskich miejscowości. Szczególną atrakcją szlaku są jego walory  przyrodnicze. Prowadzi on przez dwa parki krajobrazowe: Załęczański i Międzyrzecza Warty i Widawki oraz wzdłuż zbiornika Jeziorsko. Nadbzurzański odcinek to niezwykle interesująca trasa Pradoliną Bzury-Neru. Wzdłuż rzek prowadził kiedyś szlak bursztynowy na Kurpie i dalej do Sambii. Obecnie na trasie zwiedzić można miasta historyczne: Łęczycę (wraz z dawnym grodziskiem i kolegiatą w Tumie) i Łowicz. Region Łowicza słynie z kultywowanej od wieków tradycji i sztuki ludowej. Szlak w regionie łódzkim kończy się na jego granicy w pobliżu Bolimowa, miejsca tragicznego, bo pamiętającego I wojnę światową i użycie w 1915 r. po raz pierwszy w historii gazów bojowych. Nadbzurzański odcinek szlaku to wspomnienia krwawej, prawie miesięcznej bitwy Nad Bzurą. Pamiątką po niej są liczne cmentarze wojenne, zaś jej historię ukazują zbiory muzeum w Kutnie, a wydarzenia przypominają inscenizacje bitwy odbywające się we wrześniu. 

fot. 1 Szlak Bursztynowy
fot. 2 Skansen w Maurzycach
fot. 3 Pałac Radziwiłłów w Nieborowie
fot. 4 Romańska archikolegiata w Tumie