piątek, 22 listopada 2013

Subregion dorzecza rzeki Bzury

Obszar dorzecza rzeki Bzury
Bzura jest lewym dopływem Wisły. Jej długość wynosi 166 km (na terenie województwa łódzkiego 110 km). Na obszarze dorzecza rzeki leży Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich chroniący obszar wzniesień polodowcowych, rzeźby podlegającej procesom geomorfologicznym i licznych walorów przyrodniczych oraz antropogenicznych, a także Bolimowski Park Krajobrazowy, w którym atrakcją przyrodniczą – kulturową są żerowiska bobrów, 1000 chronionych gatunków roślin naczyniowych oraz ponad 160 chronionych gatunków zwierząt. (fot. 1 Rezerwat Rawka)

Najciekawszymi miejscowościami są:

Łowicz - obecny barokowy kształt łowickiej bazyliki pochodzi z połowy XVII w. i jest wynikiem przebudowy świątyni gotyckiej dokonanej przez włoskich architektów. Znajdują się tu monumentalne organy posiadające trzy klawiatury i 41 głosów. Warty zwiedzenia jest także Stary Rynek z Bramą Prymasowską oraz bazylika katedralna z mauzoleum 12 prymasów Polski. Znajduje się tu również klasycystyczny ratusz miejski oraz muzeum ze zbiorami sztuki ludowej oraz mini-skansen. W Łowiczu jest też najmniejsze w Polsce Muzeum Guzików. (fot. 2 Bazylika w Łowiczu)

Łęczyca - gotycki zamek, który w został wzniesiony ok. 1350 r. z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego, otoczony murami obronnymi wspólnymi z miastem i oddzielony od niego fosą. Obecnie mieści Muzeum gromadzące przedmioty z wykopalisk, eksponaty z zakresu dziejów miasta, a także dzieła twórców ludowych, w tym liczne podobizny Diabła Boruty. Co roku dziedziniec zamku zapełnia się rycerzami z całego kraju, którzy przybywają do Łęczycy na turniej. Na dziedzińcu zamku odbywa się także wiele innych imprez kulturalnych.

Tum - kolegiata wzniesiona w latach 1141-61 uważana jest za największą i najlepiej zachowaną bazylikę romańską w Polsce. Okazała trójnawowa budowla, której zachodnia część wzorowana jest na romańskiej katedrze na Wawelu, posiada we wnętrzu wiele zachowanych średniowiecznych elementów dekoracyjnych. (fot. 3 Kolegiata w Tumie)

Nieborów i Arkadia - zespół pałacowo - parkowy w Nieborowie wzniesiony według projektu Tylmana z Gameren, jest jedną z najbardziej znanych polskich rezydencji magnackich. W 1774 r. stał się własnością Radziwiłłów. Na kompleks składają się: pałac, wozownia, manufaktura, oficyna, oranżeria oraz 2 parki: francuski i angielski. W Arkadii (6 km od Nieborowa) znajduje się założony w 1778 r. romantyczny park krajobrazowy. (fot. 4 Arkadia)

Oporów - niewielki gotycki zamek rycerski w Oporowie jest jednym z cenniejszych zabytków średniowiecznej architektury obronnej w centralnej Polsce. Według legendy posiada swoją Biała Damę – ducha kasztelanki oporowskiej. Od 1947 roku zamek jest siedzibą muzeum, na którego wyposażenie składają się dzieła sztuki i wyroby rzemiosła artystycznego od XVI do XIX w. (fot. 5 Zamek w Oporowie)

Lipce Reymontowskie - miejscowość upamiętniona przez Władysława S. Reymonta w „ Chłopach”. Laureat Literackiej Nagrody Nobla spędził tu kilka lat swojego życia - mieszkał w domku dróżnika (Izba W.S. Reymonta) i pracował na kolei.

Skierniewice – wśród wielu zabytków miasta na szczególna uwagę zasługuje zabytkowy rynek miejski z zabudową kamienicową z XIX/XX w. oraz zespół pałacowo-parkowy z pałacem arcybiskupów gnieźnieńskich otoczonym parkiem pałacowym. Atrakcją jest także Parowozownia Skierniewice, która powstała w połowie XIX w. a w 1994 r. kompleks ten został wpisany do rejestru zabytków. Obecnie zabytkowy tabor tworzy blisko 100 sztuk (fot. 6 Pałac w Skierniewicach)

Rawa Mazowiecka - znajdują się tu ruiny zamku książąt mazowieckich. Jest jedną z największych stacji zabytkowej Rogowskiej Kolei Wąskotorowej łączącej Rawę z Rogowem oraz Białą Rawską. Warto podkreślić, iż na listę zabytków Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków wpisany jest m.in. obszar Starego Miasta i zespół klasztorny augustianów.(fot. 6 Fragmenty zamku w Rawie Mazowieckiej)

Więcej na www.ziemialodzka.pl

piątek, 22 listopada 2013

Subregion dorzecza rzeki Pilicy

Pilica jest najdłuższym lewym dopływem Wisły o długości 319 km (w województwie łódzkim 150 km.), na którym utworzono sztuczny Zbiornik Sulejowski o powierzchni 27 km². Rzeka ta, wyjątkowo malownicza, sprzyja przede wszystkim spływom kajakowym na specjalnie oznakowanym szlaku (Pilica – Maluszyn – Chałupy – Łęg Ręczyński – Sulejów – Smardzewice - Spała – Wólka Kuligowska – Gostomia – Przybyszew – Biała Góra – Mniszew - Góra Kalwaria). Na trasie jej biegu znajdują się parki krajobrazowe: Przedborski, Sulejowski i Spalski. (fot. 1 Rzeka Pilica)

Przedborski Park Krajobrazowy o powierzchni 16,5 tys. ha prezentuje krajobraz wyżynny zbudowany z wapieni i piaskowców. Sulejowski Park Krajobrazowy o powierzchni 56 tys. ha chroni środkowy bieg rzeki, Zalew Sulejowski i pozostałości dawnej Puszczy Pilickiej. Natomiast Spalski Park Krajobrazowy obejmuje ochroną dolinę Pilicy w otoczeniu różnogatunkowych lasów. (fot. 2 Przedborski Park Krajobrazowy)

W dorzeczu Pilicy leżą m.in.:

Tomaszów Mazowiecki – wśród zabytków miasta znajdują się obiekty świadczące o jego przemysłowej świetności (np. eklektyczny pałacyk Piechów), jak również wspaniałe przykłady secesji (budynek dawnej wozowni). (fot. 3 Kościół Ewangelicki Zbawiciela)

Sulejów – znajduje się tu romańskie Opactwo Cystersów, które należy do jednych z najlepiej zachowanych w Europie cysterskich założeń obronnych z XV/XVI wieku. Zbiornik Sulejowski – stwarza znakomite warunki do uprawiania sportów wodnych. Latem odbywają się tu regaty, szkolenia i obozy żeglarskie. Wzdłuż zalewu przebiega szlak kajakowy Pilicy, a brzegiem zbiornika biegną szlaki piesze i rowerowe. (fot. 4 Zbiornik Sulejowski)

Spała - jest znaną miejscowością rekreacyjno – wypoczynkową położoną wśród lasów dawnej Puszczy Pilickiej, a obecnie Spalskiego Parku Krajobrazowego. Wcześniej odbywały się tu polowania, w których uczestniczyli królowie polscy, rosyjscy carowie oraz prezydenci RP. Mikroklimat sprawia, że Spała stanowi idealne miejsce szkoleń sportowców - powstał tu Ośrodek Przygotowań Olimpijskich.

Przedbórz - za czasów Kazimierza Wielkiego wzniesiono tu mury obronne i zamek, którego bramę można zobaczyć do dziś, wkomponowaną we współczesną zabudowę. Godzien zobaczenia jest również rynek w Przedborzu i Muzeum Ludowe Ziemi Przedborskiej. Warto również wspomnieć, iż w 1423 r. Władysław Jagiełło w Przedborzu, nadał ówczesnej wsi Lodzia prawa miejskie magdeburskie.

Piotrków Trybunalski – kolebka polskiego parlamentaryzmu. Jedną z największych atrakcji miasta jest renesansowy zamek Zygmunta Starego, w którym obecnie znajduje się muzeum ze zbiorami regionalnymi. Na Starym Mieście godna uwagi jest także gotycka fara św. Jakuba, klasztor sióstr Dominikanek, zachowane fragmenty średniowiecznych murów miejskich i zespoły klasztorne m.in. Jezuitów i Bernardynów. (fot. 5 Starówka w Piotrkowie Tryb.)

Więcej na www.ziemialodzka.pl

piątek, 22 listopada 2013

Subregion dorzecza rzeki Warty

Warta to największy prawy dopływ Odry i czwarta pod względem długości (808 km) rzeka w Polsce (na terenie województwa łódzkiego wynosi 215 km). Rzeka ta sprzyja spływom kajakowym m.in. na odcinkach Uniejów – Warta – Sieradz – Burzenin – Rychłocice – Osjaków – Toporów – Działoszyn. W dorzeczu rzeki znajdują się parki krajobrazowe: Załęczański oraz Międzyrzecza Warty i Widawki, a także sztuczny Zbiornik Jeziorsko. (fot. 1 Rzeka Warta)

Załęczański Park Krajobrazowy – jeden z pierwszych parków w Polsce. Chroni wyjątkowy krajobraz jurajski z osobliwymi formami krasu i bogatą faunę i florę. W granicach parku znajduje się Załęczański Łuk Warty postrzegany jako najpiękniejszy odcinek rzeki oraz zespół 10 jaskiń krasowych w rezerwacie „Węże”. Park Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki – ochroną objęte są meandrujące doliny rzeczne, zbiorowiska leśne, torfowiska, a także miejsca lęgowe ptaków. (fot. 2 Załęczański Park Krajobrazowy)

Jeziorsko - największy akwen województwa łódzkiego został utworzony poprzez spiętrzenie środkowego biegu Warty. Jego powierzchnia sięga 42 km2. Południowa cześć zbiornika to największy rezerwat przyrody w regionie. Płytkie wody, liczne wysepki i podtopione zarośla tworzą znakomite warunki dla gniazdujących tu ptaków (ok. 150 gatunków). Część północna jest dogodnym miejscem dla miłośników turystyki aktywnej. (fot. 3 Jeziorsko)

W dorzeczu Warty, w obrębie województwa łódzkiego leżą tak znane ośrodki turystyczne jak:

Wieluń – miasto zachowało do dziś średniowieczny, szachownicowy układ zabudowy. Warto zobaczyć tu gotycką Bramę Krakowską i XIX – wieczny atusz, fragmenty murów miejskich z basztami, a także ruiny kolegiaty z XIV w. W Wieluniu znajdują się również zespoły klasztorne Augustianów, Bernardynek, Paulinów, Pijarów i Reformatów. W dawnej siedzibie sióstr Bernardynek mieści się dziś Muzeum Ziemi Wieluńskiej. W okolicy Wielunia jest także liczna grupa oryginalnych drewnianych kościołów określonych mianem kościołów „stylu wieluńskiego“ np. w Grębieniu (najstarszy drewniany kościół na Ziemi Łódzkiej), Gaszynie, Kadłubie, Łaszewie, Popowicach i Wiktorowie. (fot. 4 Kościółek w Grąbieniu)

Sieradz – mieści się tutaj Muzeum Okręgowe prezentujące bogate zbiory archeologiczne i etnograficzne, a także przykłady sztuki ludowej. Godny zobaczenia jest również kościół farny z XIV w. wzniesiony w czasach króla Kazimierza Wielkiego i klasztor Dominikanów z 1300 r. W Sieradzkim Parku Etnograficznym podziwiać można chaty wiejskie z przełomu XIX i XX wieku. (fot. 5 Fara w Sieradzu)

Warta – znajduje się tu bogato wyposażony bernardyński klasztor i kościół, który został wzniesiony w latach 1479-82 w stylu gotyckim, a dzisiejszy, barokowy kształt i wystrój otrzymał w XVII i XVIII w. Cennym przykładem sztuki baroku jest ołtarz główny z figurą Matki Boskiej Wniebowziętej. W Warcie znajduje się też kościół św. Mikołaja – świątynia zbudowana w 1340 r., w której wspaniałą ozdobą ołtarza głównego jest XVI-wieczny „Tryptyk z Warty”.

Uniejów - tutejszy zamek został wzniesiony w połowie XIV w. na brzegu Warty - bryła budowli zawiera w sobie elementy 3 poprzednich wcieleń: gotyckiej warowni, renesansowego pałacu i klasycystycznej rezydencji. W kolegiacie p.w. Wniebowzięcia NMP (1349-65) odnaleźć można m.in. gotyckie: portal i kamienną kropielnicę, barokowe kaplice z ołtarzami bocznymi oraz rokokowy ołtarz główny i ambonę. W Uniejowie znajdują się także lecznicze wody termalne (68 oC) wykorzystane do budowy całorocznego kompleksu termalno – basenowego opartego na bazie gorących solanek leczniczych. (fot. 6 Zamek w Uniejowie)

Bełchatów - kopalnia węgla brunatnego uznawana za największą i najnowocześniejszą w Europie. Panoramę odkrywki podziwiać można z tarasu widokowego w Kleszczowie. Region łódzki oferuje także wyjątkową atrakcje dla miłośników nart i ekstremalnych sportów rowerowych. Góra Kamieńsk – największa sztuczna góra w Polsce powstała w wyniku działalności kopalni w Bełchatowie oferuje trasę zjazdową o długości 760 m i szerokości 30-150 m służącą zjazdom saneczkowym w okresie letnim, zjazdom narciarskim oraz rowerowym. (fot. 7 Góra Kamieńsk)

Konopnica - na wysokiej skarpie rzeki Warty znajdują się resztki grodziska z VII-X w. W Konopnicy znajduje się także dwór wzniesiony w XIX w. przez ostatnich właścicieli wsi. Budowla utrzymana jest w stylu gotyckim. Obecnie odrestaurowany budynek dworu jest ośrodkiem wypoczynkowym

Więcej na www.ziemialodzka.pl

piątek, 22 listopada 2013

Subregion aglomeracji łódzkiej

Stolica regionu

Łódź - początek imperium przemysłowemu Izraela Kalmanowicza Poznańskiego dała manufaktura założona przez ojca Izraela, Kalmana w 1862 r. Sam kompleks przemysłowy powstawał w latach 1872-92. Obok powstał okazały Pałac - największa rezydencja fabrykancka w Europie, a dziś siedziba Muzeum Historii Miasta Łodzi. W miejscu dawnych zakładów bawełnianych należących do rodziny Poznańskich, znajduje się obecnie największe w Europie centrum handlowo-rozrywkowe MANUFAKTURA. (fot.1 Centrum handlowo-rozrywkowe Manufaktura)

Na południowy wschód od centrum Łodzi znajduje się rozległa dzielnica fabryczno-mieszkalna, stworzona od podstaw przez Geyerów, Grohmanów i Scheiblerów. Kręgosłupem miasta jest ulica Piotrkowska powstała w miejsce traktu wiodącego do Piotrkowa Trybunalskiego stanowiącego w XIX wieku oś rozwoju Łodzi. Wzdłuż Piotrkowskiej usytuowane są piękne kamienice odzwierciedlające historię miasta (m.in. budynek Hotelu „Grand”, dawny pałac Heinzla a obecnie siedziba Urzędu Miasta Łodzi), a także pomniki postaci związanych z miastem – Tuwima, Rubinsteina i łódzkich fabrykantów. Łódź nazywana jest także stolicą polskiej secesji. Willa Kindermanna, wzniesiona w 1903 r., uważana jest za najpiękniejszy przykład budowli secesyjnej w Polsce. (fot. 2 Ulica Piotrkowska)

Łódź to także historyczne miasto czterech kultur: polskiej, niemieckiej, żydowskiej i rosyjskiej. Jednym z najbardziej znanych obiektów, związanych z obecnością Rosjan na terenie miasta, jest prawosławna cerkiew katedralna pw. Aleksandra Newskiego. O obecności Żydów świadczy utworzona w 1892 r. nekropolia (dzisiaj największa w Europie), na terenie której pochowanych jest ok. 230 tysięcy osób. Zachowały się tu liczne groby i mauzolea (m.in. Poznańskiego). Godny zobaczenia jest także Stary Cmentarz zwany „Łódzkimi Powązkami”, gdzie odnaleźć można wspaniałe mauzolea, grobowce i nagrobki tych, którzy tworzyli wielkość Łodzi przemysłowej. Warto także wspomnieć, iż Łódź to miasto galerii, festiwali (m.in. Festiwal Komiksu, Camerimage, Festiwal Dialogu Czterech Kultur), kultury (Filharmonia, 11 teatrów, 15 muzeów) i rozrywki (puby i restauracje) i zieleni (Las Łagiewnicki – największy kompleks leśny w Europie w granicach miasta). (fot. 3 Cmentarz Żydowski)

Ważnymi miastami w aglomeracji łódzkiej są także:

Zgierz – jedno z najstarszych miast regionu, które prawa miejskie otrzymało przed 1318 r. Intensywny rozwój miasta rozpoczął się już w XIX wieku i związany był z włókiennictwem, natomiast w okresie międzywojennym rozwinął się też przemysł chemiczny. W Zgierzu warto zobaczyć m.in. zespół urbanistyczny Nowego Miasta z zespołem domów tkackich, kościół p.w. św. Katarzyny wzniesiony w początkach XX w., budynek Miejskiego Zakładu Kąpielowego z 1927 r., z drugim na ziemiach polskich krytym basenem oraz Muzeum Miasta Zgierza, gdzie obejrzeć można wnętrza mieszczańskie z przełomu XIX i XX wieku. (fot. 4 Wnętrze Muzeum Miasta Zgierza)

Pabianice - najcenniejszymi zabytkami są: renesansowy dwór obronny Kapituły Krakowskiej wzniesiony w latach 1565 - 72, a w 1833 r. zaadoptowany na ratusz; obecnie znajduje się w nim Muzeum Miasta Pabianic, kościół p.w. św. Mateusza - renesansowa świątynia wzniesiona w latach 1572 – 77 - jedna z najciekawszych renesansowych budowli sakralnych w województwie, jak również cmentarze ewangelicki i żydowski. (fot. 5 Dwór obronny - Pabianice)

Aleksandrów Łódzki - w mieście dominuje klasycystyczna zabudowa, której najciekawszymi przykładami są: ratusz miejski, kościół pw. św. Archaniołów Rafała i Michała oraz jatki miejskie. Warto zobaczyć też drewniane domy tkackie - charakterystyczne dla XIX - wiecznych osad przemysłowych i zespół fabryczno - mieszkalny Stillera.

Konstantynów Łódzki – miasto powstałe w 1830 r. jako osada sukiennicza. Do najciekawszych zabytków należą: neogotycki kościół p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny (1826 – 32) oraz parterowe domy tkackie z początków XIX wieku.

Więcej na www.ziemialodzka.pl