Szlak Rowerowy W Centrum Polski
SZLAK ROWEROWY W CENTRUM POLSKI (300 km)
Szlak W Centrum Polski oznakowany jest kolorem niebieskim i liczy ponad 300 km długości. Przebiega on przez powiaty: kutnowski, łęczycki, zgierski oraz miasto Łódź. Nazwę zawdzięcza geometrycznemu „centrum” Polski, które mieści się w pobliżu Piątku. Zlokalizowany dzięki badaniom specjalistów „środek Polski” oznaczony jest symbolicznym pomnikiem w Piątku. Na trasie szlaku szczególnie godny polecenia jest Oporów z gotyckim zamkiem na wyspie, jednym z najcenniejszych zabytków w kraju. Dziś w zamku mieści się bardzo interesujące Muzeum Wnętrz Stylowych. Warto też zwiedzić zespół klasztorny oo. Paulinów. Na szlaku znajdują się liczne zabytkowe świątynie (m.in.: w Modlnej, Pęcławicach, Łękach Kościelnych, Piątku, Orłowie, Żychlinie, Grochowie, Mnichu, Bedlnie, Głogowcu i Parzęczewie). Turystyczną perłą jest Łęczyca z zamkiem zbudowanym przez Kazimierza Wielkiego oraz pobliski Tum. Wznosi się tam romańska archikolegiata z XII w. Kilkaset metrów od świątyni znajduje się grodzisko z czasów Bolesława Krzywoustego. Niedawne badania archeologiczne wykazały, że grodzisko pełniło bardzo ważną rolę obronno-handlową, a ze względu na znakomicie zachowane pozostałości fortyfikacji może być atrakcją turystyczną na miarę Biskupina. Atrakcją jest Skansen Łęczyckiej Zagrody Chłopskiej skupiający zabudowę łęczyckiej wsi z XIX/XXw. Na szlaku warto odwiedzić zachowane dawne rezydencje magnackie, szlacheckie i ziemiańskie. Zobaczyć je można m.in. w: Sokolnikach, Kterach, Młogoszynie, Krośniewicach, Siemianowie, Łaniętach, Miłonicach i Zbylczycach. Uzupełnieniem zabytków architektonicznych są zachowane parki wiejskie (takie można podziwiać np. w Skotnikach i Siemienicach). Niewątpliwą atrakcją szlaku są rezerwaty przyrody (Dąbrowa Świetlista, Dąbrowa Grotnicka, Las Łagiewnicki, Grądy nad Lindą, Grądy nad Moszczenicą). Szczególnie godny uwagi jest Las Łagiewnicki, jeden z największych lasów miejskich (znajduje się w obrębie samej Łodzi). Na turystów przemierzających Szlak W Centrum Polski czekają też muzea w Kutnie, Krośniewicach, Oporowie czy Zgierzu. Krośniewice to także główna stacja Krośniewickiej Kolei Dojazdowej - najdłuższej w Europie linii wąskotorowej (ponad 130 km), zbudowanej w 1915 r. przez armię niemiecką na potrzeby frontu. Kolejka jest wprawdzie nieczynna, ale można obejrzeć tabor i zachowane budynki stacyjne.
W Zgierzu zachowały się unikalne drewniane domy tkaczy z XIX w., obrazujące początki przemysłu włókienniczego i tekstylnego w regionie (pierwsze manufaktury powstawały właśnie w Zgierzu i Ozorkowie).
fot. 1 Szlak Rowerowy W Centrum Polski
fot. 2 Ruiny zamku w Besiekierach
fot. 3 Zamek królewski w Łęczycy
fot. 4 Park Kulturowy w Zgierzu
Szlak Bursztynowy
SZLAK BURSZTYNOWY (250 km)
Prowadzi przez teren niemal całego województwa, obejmując historyczne ziemie: wieluńską, sieradzką, łęczycką i księstwo łowickie. Pozwala poznać trakty komunikacyjne, znane od czasów starożytnych. Wędrowali nimi kupcy z basenu Morza Śródziemnego, zmierzający na północ po bursztyn, ceniony zwłaszcza w Cesarstwie Rzymskim. Droga wiodła znad Adriatyku przez ziemie polskie do wybrzeża Bałtyku, do Sambii (obwód Kaliningradzki
w Rosji). Naturalnymi szlakami wędrówek były rzeki. W międzyrzeczu Warty i Prosny najstarsze zabytki z bursztynu datowane są na wczesną epokę brązu (1500-1200 lat p.n.e.). Szlak pomiędzy Akwileą a wybrzeżem Bałtyku prowadził przez Polskę kilkoma odnogami. Jedna z biegiem Prosny przez starożytny Kalisz rozdzielała się na kierunek północny i wschodni, wzdłuż Bzury ku Wiśle. Szczególną rolę odgrywała Warta, niezwykle ważna arteria komunikacyjna, wzdłuż której powstawały liczne osady. Dzięki temu ziemia łódzka znalazła się w centrum bursztynowej „magistrali” Rzym - Dunaj - Bałtyk.
Turystyczny Nadwarciański Szlak Bursztynowy powstał w 2006 r. z inicjatywy Stowarzyszenia Polski Szlak Bursztynowy. Szybko stał się atrakcją turystyczną. W powiecie wieluńskim co roku obchodzone jest Europejskie Święto Bursztynu, bardzo popularne także wśród miłośników wypoczynku na rowerze. Uczestnicy święta poznają „bursztynową” historię okolicy, między nimi przechadzają się Rzymianie, trwają wyścigi rydwanów, słowiańscy woje obozują i walczą z wikingami, a chętni mogą szukać okruchów bursztynu w nadrzecznym piasku.
Rowerowy Szlak Bursztynowy jest systematycznie rozbudowywany i urozmaicany. Plany zakładają utworzenie trasy międzynarodowej, prowadzącej przez Mazowsze, Warmię i Mazury do rosyjskiego obwodu kaliningradzkiego - starożytnej Sambii. Na południe zaś poprzez Opolszczyznę włączenie się w szlak bursztynowy na Morawach, by dalej przez Austrię dotrzeć do włoskiego wybrzeża Adriatyku.
W Łódzkiem szlak dzieli się na dwie części: Nadwarciański i Nadbzurzański. Nadwarciański biegnie wzdłuż Warty od wsi Załęcze Małe, Przywóz, Krzeczów do Osjakowa. Tam przechodzi na prawą stronę doliny Warty i przez Konopnicę, Burzenin, Strońsko, Sieradz, Wartę do Uniejowa. Po drodze mija stary ośrodek grodowy w Rudzie, starożytne kurhany w Przywodzu i Strobinie, i dawny gród rycerski w Konopnicy oraz Sieradz - niegdyś siedzibę kasztelanii, podobnie jak Ruda i Spycimierz. Historycznymi miastami są również Warta i Uniejów. Na odcinku od tamy na Jeziorsku do Spycimierza, szlak prowadzi przez województwo wielkopolskie razem z niebieskim Nadwarciańskim Szlakiem Rowerowym. W pobliżu wsi Łęg Piekarski odkryto groby książęce z licznymi skarbami, w większości importami z cesarstwa rzymskiego. Dla chętnych turystów jadących na północ, na Kujawy, od Uniejowa prowadzi oznakowany Nadwarciański Szlak Rowerowy. Kilkanaście kilometrów na północ od granicy województwa, na tym szlaku leży najważniejsze dla regionu miejsce pamięci narodowej, Chełmno nad Nerem. Był tu niemiecki obóz straceń, gdzie zamordowano ponad 200 tys. ludzi, w większości mieszkańców miast Łódzkiego. Nadwarciański odcinek szlaku to również wiele pamiątek związanych z linią obrony Kampanii Wrześniowej w 1939 r. Wojna rozpoczęła się w rejonie Wielunia od zbombardowania miasta i później na kilka dni zatrzymała się na linii Warty. Cmentarze wojenne znajdują się w Konopnicy, Strońsku i Glinnie, zaś liczne mogiły na wielu cmentarzach nadwarciańskich miejscowości. Szczególną atrakcją szlaku są jego walory przyrodnicze. Prowadzi on przez dwa parki krajobrazowe: Załęczański i Międzyrzecza Warty i Widawki oraz wzdłuż zbiornika Jeziorsko. Nadbzurzański odcinek to niezwykle interesująca trasa Pradoliną Bzury-Neru. Wzdłuż rzek prowadził kiedyś szlak bursztynowy na Kurpie i dalej do Sambii. Obecnie na trasie zwiedzić można miasta historyczne: Łęczycę (wraz z dawnym grodziskiem i kolegiatą w Tumie) i Łowicz. Region Łowicza słynie z kultywowanej od wieków tradycji i sztuki ludowej. Szlak w regionie łódzkim kończy się na jego granicy w pobliżu Bolimowa, miejsca tragicznego, bo pamiętającego I wojnę światową i użycie w 1915 r. po raz pierwszy w historii gazów bojowych. Nadbzurzański odcinek szlaku to wspomnienia krwawej, prawie miesięcznej bitwy Nad Bzurą. Pamiątką po niej są liczne cmentarze wojenne, zaś jej historię ukazują zbiory muzeum w Kutnie, a wydarzenia przypominają inscenizacje bitwy odbywające się we wrześniu.
fot. 1 Szlak Bursztynowy
fot. 2 Skansen w Maurzycach
fot. 3 Pałac Radziwiłłów w Nieborowie
fot. 4 Romańska archikolegiata w Tumie
Szlak Grunwaldzki
SZLAK GRUNWALDZKI (180 km)
Dla upamiętnienia 600. Rocznicy Bitwy pod Grunwaldem oznakowano szlak rowerowy, stanowiący część ogólnopolskiego szlaku kulturowego, wiodącego historyczną trasą przemarszu wojsk Jagiełły przed bitwą pod Grunwaldem od Krakowa do miejsca bitwy i Malborka. Trasę przemarszu dokładnie opisał w Kronikach Jan Długosz. Jagiełło szedł na Grunwald z Krakowa przez Kielecczyznę, dalej przez Żarnów, Sulejów, Wolbórz, Lubochnię, Wysokienice i Samice do przeprawy przez Wisłę w Czerwińsku.
Łódzki odcinek szlaku rozpoczyna się w Żarnowie, którego wizytówką jest romański kościół św. Mikołaja z XII w. Dalej biegnie do Paradyża, gdzie warto zobaczyć barokowy zespół klasztorny oo. bernardynów z XVIII w., na który składają się bazylika Przemienienia Pańskiego oraz budynki klasztorne, następnie do Aleksandrowa, obok rezerwatu Saksonek, wzdłuż malowniczych terenów Pilicy aż do zespołu klasztornego opactwa cystersów
w Sulejowie, który stanowi jeden z najlepiej zachowanych obiektów romańskich w Polsce.
Na trasie króla Władysława Jagiełły znalazł się również Wolbórz, gdzie obecnie możemy zobaczyć zespół parkowo-pałacowy biskupów kujawskich, kolegiatę pw. św. Mikołaja, kamieniczki w rynku z XIX w. Z Wolborza kierujemy się do Ujazdu, którego wizytówkę stanowi kościół św. Wojciecha z XVII w., z rokokowymi ołtarzami. Znajduje się tu również pałac Ostrowskich z 1812 r. a wokół niego park z cennym starodrzewiem. Kolejną miejscowością na trasie jest Lubochnia z zabytkowym kościołem pw. Wniebowzięcia NMP z XIX/XX w., a następnie Wysokienice oraz Samice. Ostatnią miejscowością na łódzkim odcinku szlaku jest Bolimów, gdzie znajdują się: późnorenesansowy kościół Świętej Trójcy wzniesiony w latach 1660-1667, kościół św. Anny z 1635 r., cmentarz wojenny z I w. św. oraz warsztat ceramiki artystycznej.
fot. 1 Szlak Grunwaldzki
fot. 2 Opactwo Cystersów w Sulejowie
fot. 3 Pałac Biskupów Kujawskich w Wolborzu
fot. 4 Kościół św. Mikołaja z XII w. w Żarnowie
Magistrala Rowerowa N-S
MAGISTRALA ROWEROWA N-S (200 km)
Biegnie przez powiaty: łęczycki, zgierski, pabianicki, bełchatowski i radomszczański, aż do województwa śląskiego. Na trasie szlaku leżą m.in.: Łęczyca, która zachowała średniowieczny układ ulic, a najcenniejszy zabytek stanowi Zamek Królewski, w którym mieści się dziś Muzeum Regionalne, liczne zabytkowe świątynie (w Siedlcu, Parzęczewie, Bełdowie, Kazimierzu, Lutomiersku, Zelowie, Parznie, Łękińsku, Radomsku, Strzałkowie i Gidlach) oraz drewniane kościółki w Dobroniu, Topoli Królewskiej, Kaszewicach, a także rezydencje magnackie, szlacheckie i ziemiańskie (m.in.: w Siedlcu, Bełdowie, Strzyżewicach, Klukach, Słupi i Strzałkowie). Na szlaku można obejrzeć zabytkowe parki wiejskie (Porszewice, Strzyżewice), rezerwaty przyrody (Jasień, Łuszczanowiec) i największą w Polsce kopalnię węgla brunatnego Bełchatów w Rogowcu. Po drodze warto odwiedzić muzea w Łęczycy, Zelowie, Radomsku czy Gidlach. Można również wypocząć w ośrodkach wypoczynkowych na Słoku czy Wawrzkowiźnie.
fot. 1 Magistrala Rowerowa N-S
fot. 2 Zespół klasztorny w Gidlach
fot. 3 Klasztor i relikt gotyckiego zamku w Lutomiersku
fot. 4 Dwór w Radomsku
Magistrala Rowerowa W-E
MAGISTRALA ROWEROWA W-E (192 km)
Jest częścią transeuropejskiej trasy rowerowej, która w założeniu ma łączyć Niemcy, Polskę i Ukrainę. Została wytyczona przez szczególnie atrakcyjne tereny i miejscowości regionu. Prowadzi przez: powiat sieradzki, zduńskowolski, łaski, pabianicki, łódzki wschodni, tomaszowski i opoczyński. Na jej trasie znajdują się liczne miejscowości o ważnym znaczeniu turystycznym, bogate w zabytki architektoniczne i przyrodnicze.
Podróżując Magistralą należałoby zwiedzić Wartę, założoną w średniowieczu, w której w latach 1465-1482 wybudowano zespół klasztorny bernardynów, składający się z: gotyckiego kościoła pw. Wniebowzięcia NMP z lat 1479-1482, przebudowanego w latach 1696-1708 w stylu barokowym (we wnętrzu sarkofag bernardyna bł. Rafała z Proszowic), klasztoru wzniesionego w stylu gotyckim w latach 1479-1482, a w 1696 r. i w 1721 r. przebudowanego w stylu barokowym oraz barokowej kaplicy z 1726 r. W 1908 r. część klasztoru przeznaczono na szpital dla umysłowo chorych. Najcenniejszym zabytkiem Szadku jest gotycki kościół Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła, zbudowany w latach 1333-1335.
Warto zwiedzić Wolbórz, w którym atrakcje stanowią: dawny pałac biskupów kujawskich, kościół parafialny z XV w. oraz barokowy park geometryczny z 2. poł. XVIII w.
Na turystów czekają m.in.: Rzgów z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym, Tuszyn zwany w latach 20. XIX w. miastem-ogrodem, powstałym wg koncepcji E. Howarda, w którym zachwycają wille i pensjonaty bogatych fabrykantów w stylu szwajcarskim. Historyczny Inowłódz znany jest z romańskiego kościoła św. Idziego, położonego na wysokiej skarpie doliny Pilicy, ufundowanego w 1086 r. przez Władysława Hermana oraz odrestaurowanych fragmentów zamku średniowiecznego zbudowanego w 1. poł. XIV w. przez króla Kazimierza Wielkiego. Ponadto na trasie szlaku znajdują się również dawne rezydencje magnackie, szlacheckie i ziemiańskie m.in. w Kalinowej, Rzeczycy, Czarnocinie, Moszczenicy, a także liczne zabytkowe świątynie (Warta, Szadek, Smardzewice, Inowłódz). Obejrzeć można zabytkowe parki podworskie (Kalinowa, Moszczenica, Rzeczyca) oraz rezerwaty przyrody (Wolbórka, Molęda, Czarny Ług czy Konewka).
Magistrala łączy miejscowości związane z postaciami historycznymi m.in.: Czarnocin, w którym mieszkał Władysław Reymont i Wolbórz, gdzie urodził się i zmarł Andrzej Frycz-Modrzewski. Także w Wolborzu pracował nad swoimi dziełami Jędrzej Kitowicz, pamiętnikarz epoki Oświecenia. Atrakcją Magistrali jest Spalski Park Krajobrazowy.
Magistrala łączy ze sobą dwa największe zbiorniki naszego województwa - Jeziorsko i Sulejowski, będące ulubionymi miejscami wypoczynku i uprawiania sportów wodnych. W rezerwacie ornitologicznym Jeziorsko można również obserwować ptaki.
fot. 1 Magistrala Rowerowa W-E
fot. 2 Romański kościół św. Idziego w Inowłodzu
fot. 3 Dwór w Kalinowej
fot. 4 Starówka w Piotrkowie Trybunalskim