„Zdrowie psychiczne – stare potrzeby, nowe możliwości” - pod takim tytułem w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Łódzkiego zorganizowano konferencję z udziałem ekspertów. Jej uczestnicy rozmawiali, m.in., o wyzwaniach, planach i perspektywach tej gałęzi medycyny. Celem konferencji jest propagowanie idei Centrów Zdrowia Psychicznego oraz szerzenie wiedzy na temat założeń modelu środowiskowej opieki psychiatrycznej.

Konferencja poświęcona tematyce szeroko rozumianego zdrowia psychicznego odbyła się w poniedziałek, 7 września. Spotkanie z udziałem zaproszonych prelegentów poprzedził briefing prasowy zapowiadający to wydarzenie. Udział w nim wzięli: wicemarszałek województwa Piotr Adamczyk, pełnomocnik ministra zdrowia ds. reformy w psychiatrii dr Marek Balicki, przewodniczący Rady Zdrowia Psychicznego i kierownik I Kliniki Psychiatrycznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie prof. Jacek Wciórka, konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii prof. Piotr Gałecki, dyrektor Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Łodzi Anna Śremska. Wśród zaproszonych gości byli także prof. dr hab. Józefina Hrynkiewicz – przewodnicząca Podkomisji stałej ds. zdrowia psychicznego Sejmu VIII kadencji, wicewojewoda łódzki Karol Młynarczyk oraz przewodnicząca Komisji Ochrony Zdrowia, Rodziny i Polityki Społecznej Sejmiku Województwa Łódzkiego Ewa Wendrowska.

- Chcemy porozmawiać o tym, w jaki sposób powinno rozwijać się opiekę psychiatryczną dla mieszkańców województwa – mówił wicemarszałek Piotr Adamczyk, zapowiadając konferencję. - Będziemy dyskutować o tym, jak optymalnie przystosować nasze placówki do nadchodzących zmian. Mam na myśli szczególnie środowiskową opiekę psychiatryczną, Centra Zdrowia Psychicznego, które pilotażowo zostały już wdrożone na terenie naszego województwa i będą się w najbliższych miesiącach i latach znacząco powiększać. Jestem dumny, że mogę przywitać w murach Urzędu Marszałkowskiego tak znamienite osoby. Liczę na dyskusję, dzięki której będziemy mogli lepiej opracować dokumenty strategiczne. Mam na myśli strategię polityki zdrowotnej do 2027 roku, czy strategię województwa łódzkiego, w której jest mowa o deinstytucjonalizacji służby zdrowia do 2030 roku. Trwa też dyskusja nad założeniami programowymi nowej perspektywy unijnej, z której częściowo finansowana jest służba zdrowia.

Marek Balicki, pełnomocnik ministra zdrowia ds. reformy w psychiatrii, nawiązując do tytułu konferencji, naszkicował wyzwania i możliwości rozwoju, jakie stoją przed ochroną zdrowia psychicznego.

- W 2018 rozpoczął się pilotaż Centrum Zdrowia Psychicznego. Na terenie województwa łódzkiego mamy trzy takie centra, dwa w Łodzi oraz ostatnio uruchomiane w Bełchatowie – wyliczał Marek Balicki. - CZP to nowa struktura, nowa forma organizacji opieki psychiatrycznej, która polega na tym, że centrum zapewnia pomoc mieszkańcom określonego obszaru. I każdy mieszkaniec tego obszaru może się tam zgłosić, kiedy będzie miał problem lub będzie chciał pomóc komuś, kto ma problem.

Jak dodał Marek Balicki, punkty zgłoszeniowe, które działają w każdym z trzech centrów na terenie województwa łódzkiego, przyjmują pacjentów albo osoby im bliskie od godziny 8.00 do 18.00 we wszystkie dni robocze, bez żadnego skierowania lub wcześniejszego umawiania się.

- To jest rewolucja, zniesienie barier w dostępie do pomocy psychiatrycznej. I to działa. W 30 centrach, które mamy już w Polsce, ten mechanizm dobrze się sprawdza. Będziemy się też zastanawiać, jak działaniem Centrum Zdrowia Psychicznego objąć całe województwo łódzkie. Porozmawiamy też o innych punktach reformy, która zaczęła się w 2018 roku po wielu latach oczekiwania. CZP to jej fragment. Mamy jeszcze w planie dwa poziomy, które powinny znaleźć swoje regulacje ustawowe, czyli odrębny sposób finansowania klinik i pośredni poziom, który będzie polegał na wyspecjalizowanej opiece psychiatrycznej dla tych problemów, dla których centrum jest  zbyt małym ośrodkiem i które wymagają wyspecjalizowanych zespołów ludzkich i przygotowania specjalistycznych programów.

O tym, że zaburzenia psychiczne dotykają dużej części naszego społeczeństwa mówił profesor Jacek Wciórka.

- W Polsce mniej więcej co czwarta osoba doświadcza w ciągu swojego życia problemów związanych z kryzysami i zaburzeniami psychicznymi. Dodać do tego należy, że często kryzys psychiczny, czy psychotyczny ciąży również na najbliższym otoczeniu. Liczba osób mających do czynienia z problemami zdrowia psychicznego bądź związanymi z konsekwencjami takich zaburzeń sięga połowy populacji – mówił profesor Wciórka.  - Jak na rozmiary problemu, zainteresowanie tym tematem nie jest za wielkie. Problemy zdrowia psychicznego często są spychane na margines dyskusji publicznej.  W ostatnich latach po raz pierwszy od wielu dziesiątków lat problem ten stał się widzialny dla decydentów publicznych i stał się elementem polityki zdrowotnej. Nie stał się jednak elementem szerokiego zainteresowania opinii publicznej i właściwie o to należałoby zabiegać.

Z kolei o zmianach i postępach w leczeniu zaburzeń psychicznych mówił prof. Piotr Gałecki: - Kiedyś standardem było leczenie szpitalne, podawanie leków. Obecnie mamy w leczeniu, na przykład tak poważnych zaburzeń jak schizofrenia, leki długodziałające, które możemy podać raz na dwa tygodnie, raz na miesiąc. A od niedawna mamy w Polsce refundowany lek, który możemy podawać raz na kwartał, więc ta zmiana jest olbrzymia. Dokonał się też postęp w leczeniu wielu innych zaburzeń psychicznych, przede wszystkim zaburzeń lękowych, depresyjnych, które są najczęstszymi zaburzeniami psychicznymi – powiedział prof. Piotr Gałecki.

O tym, jak ważne w leczeniu psychiatrycznym są relacje społeczne i rodzinne mówiła prof. Józefina Hrynkiewicz. – Postępy w psychiatrii wymagają nie tylko większych środków, większej kadry, może lepszego kształcenia, innych metod jeszcze, ale także zainteresowania społeczeństwa i innego stosunku do osób z zaburzeniami psychicznymi. Ze względu na zmiany demograficzne w Polsce i fakt że postępują one bardzo szybko i będą sprzyjały powstawaniu zaburzeń psychicznych, musimy zmienić nasz stosunek do osób z zaburzeniami, a także zmienić nasz stosunek do ochrony zdrowia psychicznego. To niezwykle ważna sprawa – tłumaczyła profesor Hrynkiewicz.

O potrzebie wsparcia dla Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Łodzi mówiła z kolei jego szefowa - Anna Śremska:

- Jako liderowi opieki psychiatrycznej w naszym województwie bardzo zależy nam na zmianach. Sami staramy się je inicjować, wchodząc w nowe projekty, ale w bieżącej pracy potrzebujemy wsparcia, wdrożenia odpowiednich działań - tłumaczyła Anna Śremska. - Cieszę się, że wspierają nas znamienite osoby, które tu dziś widzimy. Bez ich zaangażowania nie moglibyśmy się dziś z panem marszałkiem chwalić, że jako chyba trzecie województwo w kraju przystępujemy do procesu tworzenia map odpowiedzialności lokalnej, bez którego nie posuniemy się dalej, nie unowocześnimy naszej placówki, a pacjentom nie damy tego, na co zasługują, czyli realnej pomocy.

Jak zauważyła Ewa Wendrowska, radna Sejmiku WŁ, zdrowie psychiczne wpływa na całe nasze życie i na działania, jakie podejmujemy: - Dlatego mamy nadzieję, że programy, które są przygotowywane i omawiane, wpłyną na poprawę działania tej dziedziny służby zdrowia i przyniosą wymierną korzyść wszystkim, którzy będą musieli skorzystać z pomocy.

Podczas konferencji prezentowane były najistotniejsze informacje na temat funkcjonowania systemu opieki psychiatrycznej oraz celów Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017-2022, ze szczególnym uwzględnieniem środowiskowego modelu opieki psychiatrycznej i trwającego pilotażu Centrów Zdrowia Psychicznego. Dyskutowano na temat sytuacji epidemicznej w zakresie zdrowia psychicznego, kondycji zdrowotnej społeczeństwa, najważniejszych problemów, potrzeb i wyzwań stojących przed tą dziedziną medycyny, jak i organizatorami systemu opieki psychiatrycznej. Przedstawiono dotychczasowe doświadczenia w zakresie funkcjonowania centrów zdrowia psychicznego, w tym m.in. na przykładzie centrum działającego w Specjalistycznym Psychiatrycznym Zespole Opieki Zdrowotnej w Łodzi. Zaprezentowano również działania podejmowane w obszarze zdrowia psychicznego przez Samorząd Województwa Łódzkiego w ramach realizacji Regionalnego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego dla Województwa Łódzkiego na lata 2017-2022.

DK, AA/fot. Piotr Wajman