Zakamarki Łódzkiego. Pomniki-ławeczki, czyli nie tylko Tuwim i Reymont

czwartek, 19 września 2024

Są wizytówkami naszych miast. Upamiętniają znanych ludzi związanych z województwem: artystów, pisarzy, aktorów, naukowców, ale też lokalnych bohaterów. Można na nich odpocząć, a przy okazji otrzeć się o historie ludzi, którzy zwykle stoją wysoko na cokołach.

Pierwsza była Ławeczka Tuwima w Łodzi. Zapoczątkowała Galerię Wielkich Łodzian przy ulicy Piotrkowskiej oraz modę na ławeczki-pomniki. Dziś w naszym regionie jest znacznie więcej podobnych rzeźb.

Ławeczka Tuwima

tuwim_1.jpg

Julian Tuwim, jeden z najsłynniejszych polskich poetów, urodził i wychował się w Łodzi. Pomnik autorstwa Wojciecha Gryniewicza został odsłonięty 10 kwietnia 1999 roku przy Piotrkowskiej 104. Tuwim siedzi w pozie sprawiającej wrażenie, jakby słuchał kogoś siedzącego obok niego. Według miejskiej legendy, potarcie nosa poety przynosi szczęście

Kufer Reymonta

reymont_1.jpg

Pomnik odsłonięty 7 września 2001 roku przy ul. Piotrkowskiej 137 w Łodzi.  Władysław Reymont siedzi na podróżnym kufrze z notatnikiem w ręku. Projektantami są Robert Sobociński i Marcel Szytenchelm. Noblista na zawsze zapisał się w historii miasta dzięki powieści „Ziemia Obiecana”, której Łódź jest w zasadzie główną bohaterką. Zbierając materiały do książki spędził tu blisko rok. Reymont jest także związany z naszym województwem. Urodził się w Kobielach Wielkich w powiecie radomszczańskim. Pracował na kolei w Lipcach w powiecie skierniewickim i Rogowie w powiecie brzezińskim.

Fotel Jaracza

jaracz.jpg

Stoi przy ul. Piotrkowskiej 152 w Łodzi. Stefan Jaracz siedzi na widowni w teatrze, a przesiąść można na sąsiednich fotelach. Autorami rzeźby są Jerzy i Robert Sobocińscy oraz Marcel Szytenchelm. Jaracz, wybitny polski aktor, w latach 1908-1911 pracował w Teatrze Polskim w Łodzi, którego dyrektorem był wówczas Aleksander Zelwerowicz. Dziś to Teatr im. Stefana Jaracza.

Fotele Jana Długosza w Pabianicach

dlugosz_pabianice.jpg

Zostały ustawione przy pabianickim Zamku, czyli Dworze Kapituły Krakowskiej. Jan Długosz siedzi w fotelu, a obok niego jest drugi fotel, na którym można przysiąść. Długosz, słynny polski kronikarz, wprowadził Pabianice na karty dwóch sztandarowych dzieł polskiego średniowiecza: „Liber beneficiorum” oraz „Roczniki, czyli Kroniki sławnego Królestwa Polskiego”. Jako pierwszy sporządził opis Pabianic i okolicznych miejscowości stanowiących własność kapituły krakowskiej. Pomnik zaprojektowała pabianicka rzeźbiarka Ewa Maliszewska, która zasłynęła z projektu postaci do krótkometrażowego filmu „Piotruś i Wilk” w reżyserii Suzie Templeton, nagrodzonego Oscarem w 2008 r.

Kufer Jana Chryzostoma Paska w Rawie Mazowieckiej

pasek_rawa.jpg

Do najsłynniejszego kronikarza doby baroku można się przysiąść na Placu Piłsudskiego w Rawie. Jan Chryzostom Pasek siedzi na kufrze, a towarzyszy mu wydra „Robak”, która była tak znana w ówczesnej Polsce, że wiadomości o niej dotarły na dwór Jana III Sobieskiego i Pasek musiał oddać pupila królowi. Pasek, jak przyjęło się uważać, urodził się w Węgrzynowicach, wsi, która obecnie leży na granicy powiatów tomaszowskiego i rawskiego. Nauki pobierał w kolegium jezuickim w Rawie.

Ignacy Mościcki w Spale

mościcki_spala.jpg

Pomnik stanął w sierpniu 2020 roku nieopodal stawu na rzece Gać. Prezydent Ignacy Mościcki siedzi na pniu ściętego drzewa, a usiąść można na sąsiednim pniaku. Towarzyszy mu pies Lord. Spała przed wybuchem II wojny światowej była ulubionym miejscem wypoczynku Ignacego Mościckiego, prezydenta Polski w latach 1926–1939. Mościcki przyczynił się do rozkwitu miasta, był organizatorem spalskich dożynek, hubertusów myśliwskich, zlotów harcerzy.

Fotel fryzjerski Antoine’a Cierplikowskiego w Sieradzu

antoine_sieradz.jpg

Na sieradzkim Rynku od roku 2015. Usiąść można w fotelu, nad którym słynny w całym świecie fryzjer stoi z lusterkiem. Pomnik zaprojektował kielecki rzeźbiarz Sławomir Micek. Antoni Cierplikowski urodził się i zmarł w Sieradzu, do którego wrócił na emeryturę. Nazywany był królem fryzjerów i fryzjerem królów. W trakcie długiej, światowej kariery czesał najbardziej znane artystki swoich czasów, m.in. Josephine Baker, Edith Piaf, Brigitte Bardot. Wylansował fryzurę „na chłopczycę”, którą wymyślił dla aktorki Eve Lavalliere. Od tej fryzury i sukienek Coco Chanel zaczęła się nowa moda lat międzywojennych.

Ławeczka Szczepana Pieniążka w Skierniewicach

pieniazek_skiery.jpg

Do honorowego obywatela miasta można się przysiąść na skierniewickim rynku, nieopodal ratusza. Ławeczka stoi pod jabłonką i leżą na niej jabłka. Twórcą pomnika jest Robert Sobociński. Szczepan Pieniążek był współtwórcą i dyrektorem Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach. Stworzył nowoczesną polską szkołę sadownictwa, a ze Skierniewic uczynił naukową stolicę kraju w tej dziedzinie, czyli owocowe serce Polski. Ponoć szczęście przynosi potarcie jabłka, które profesor trzyma w dłoni.

Jan Łaski w Łasku

Laski_lask.jpg

Kanclerz wielki koronny Jan Łaski siedzi przed kolegiatą na placu Dąbrowskiego. Na kolanach trzyma Statut Łaskiego, czyli zgromadzone polskie prawo. Pomnik powstał w 2022 roku. Autorem jest Karol Badyn. Późniejszy arcybiskup gnieźnieński, prymas Polski i kanclerz wielki koronny urodził się w Łasku. W 1515 roku konsekrował kościół wzniesiony dzięki jego funduszom. W tym samym roku wyniósł świątynię do godności kolegiaty i wyposażył ją w cenne naczynia liturgiczne, bogato zdobione szaty, sprzęty kościelne oraz księgi liturgiczne. Między innymi dlatego uważa się wiek XVI za złoty okres w historii Łasku.

Henryk Kwinto w Piotrkowie

kwinto_piotrków.jpg

Ta ławeczka, stojąca przy ul. Sieradzkiej, upamiętnia fakt, że w Piotrkowie Trybunalskim kręcone były sceny do filmu „Vabank” Juliusza Machulskiego. Nad ławeczką jest cień Henryka Kwinty, głównego bohatera filmu, grającego na trąbce.

Staś Klinger, postać ważna dla zduńskowolan

klinger_zdunska.jpg

Ławeczką w tym mieście został uhonorowany Stanisław Klinger, muzyk i malarz, który uwieczniał Zduńską Wolę i okolice miasta. Grał w zespole „Szadkowiacy". Zmarł w 2015 roku. Ławeczka to pomysł mieszkańców sfinansowany z budżetu obywatelskiego. Projekt pochodzi ze Studia Rzeźby Macieja Jagodzińskiego- Jagenmeera z Torunia. Można się przysiąść do Stasia Klingera grającego na banjo.

aa/Fot. Tomasz Grala, Piotr Wajman