82 lata temu, oddział Szarych Szeregów pod dowództwem Tadeusza Zawadzkiego, ps. „Zośka”, próbował wysadzić most kolejowy pod Czarnocinem (pow. piotrkowski). Akcja dywersyjna zakończyła się uszkodzeniem przeprawy i śmiercią trzech członków oddziału. Dziś mostu już nie ma, ale pamięć została. Jej kolejnym dowodem będzie stworzenie w Czarnocinie interaktywnego muzeum poświęconego harcerzom-bohaterom. Będzie to jedna z większych inwestycji realizowanych przez gminę Czarnocin dzięki wsparciu dotacji unijnej.

Namiastka nowej przestrzeni już jest – to fragmenty oryginalnego mostu, zachowane podczas jego rozbiórki w 2011 roku (część konstrukcji trafiła do Skansenu Rzeki Pilicy w Tomaszowie Mazowieckim). Leżą na placu przy Gminnym Centrum Kultury Ekosfera, gdzie mieszczą się dziś m.in. gminna biblioteka i ośrodek kultury. Cały projekt, roboczo nazwany „Akcja Szarych Szeregów – baza oferty kulturalno-turystycznej gminy Czarnocin”, składa się z czterech części, a jedną z nich jest doposażenie sali widowiskowej w Ekosferze. Pojawią się składane trybuny, mobilna scena dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych, nowe oświetlenie i nagłośnienie oraz ekran i sprzęt niezbędny do projekcji filmów.

- Dzięki temu wyposażeniu będziemy mogli zorganizować tu festiwal filmów poświęconych partyzantom, a sprzęt będzie także służył mieszkańcom np. podczas projekcji kina plenerowego – mówi Angelika Lejko z Gminnego Centrum Kultury.

Najważniejszą częścią projektu będzie muzeum interaktywne przybliżające akcję Szarych Szeregów, które powstanie w budynku gospodarczym obok Ekosfery. Dla odwiedzających ma być ono wielkim zaskoczeniem – zrujnowane dziś mury z czerwonej cegły będą skrywać nowoczesne rozwiązania m.in. wystawy z wykorzystaniem technologii VR, transmisji online oraz multimedialną izbę pamięci. Będzie też miejsce do pracy twórczej.

- Na zasadzie kontrastów, chcemy, żeby obok muzeum stanął przeszkolony budynek warsztatowni - dodaje Angelika Lejko.

W sąsiedztwie muzeum powstaną również parking oraz strefa koncertowa. Dzisiejsza dzika łąka zamieni się w zielony teren do rekreacji i kultury: na powierzchni ok. 1500 m 2 stanie scena plenerowa z muszlą koncertową, będą też ścieżka historyczna, a także altana wypoczynkowa. Całość, która ma powstać do końca przyszłego roku, będzie miejscem organizacji imprez kulturalnych i integrujących mieszkańców gminy oraz upamiętniających wydarzenia sprzed 82 lat: rekonstrukcji historycznych i festiwali filmowych. Nowa przestrzeń będzie również punktem spotkań harcerzy – częścią całego projektu jest organizacja w Czarnocinie ogólnopolskiego zlotu harcerzy.

Czarnocin jest dla nich ważnym miejscem pamięci – co roku uczestniczą w obchodach rocznicy wysadzenia mostu, brali udział w rajdzie poświęconym Szarym Szeregom, a w latach 80. ubiegłego wieku przyjeżdżali tu członkowie organizacji z całej Polski min. z Łowicza. W latach 90. przy – jeszcze oryginalnym, przedwojennym moście – postawiono brzozowy krzyż i kamień pamięci. Od 2018 roku miejscowa szkoła podstawowa nosi imię Szarych Szeregów, a w 2021 roku w centrum miejscowości odsłonięto pamiątkowy mural poświęcony akcji przy moście.

Projekt „Akcja Szarych Szeregów - baza oferty kulturalno-turystycznej Gminy Czarnocin” będzie kosztował prawie 5 mln zł, z czego 4,2 mln to dotacja unijna przekazana przez samorząd województwa. Umowa już została podpisana, teraz gmina szuka wykonawcy projektu technicznego oraz samych robót. Termin zakończenia to grudzień 2026.

kw

fot. Marcin Romanik