Podczas prac drogowych robotnicy często natrafiają na ślady przeszłości, które przez dziesięciolecia, a nawet wieki, pozostawały ukryte. Niektóre znaleziska mają dużą wartość historyczną i kulturową. Czasami są to fragmenty dawnych budowli, przedmioty codziennego użytku, a innym razem  nagrobne macewy, świadczące o obecności dawnych społeczności żydowskich. 

W 2010 roku, podczas rozbudowy drogi wojewódzkiej DW 708 na odcinku Niesułków – Brzeziny, w miejscowości Dąbrówka Duża, na głębokości zaledwie kilkunastu centymetrów, natrafiono na fragmenty kamiennych płyt nagrobnych – macew.

Brzeziny to miejscowość  o bogatej historii, gdzie pierwsze wzmianki o ludności żydowskiej sięgają XVI wieku. Przed II wojną światową w miasteczku mieszkało 13 tysięcy osób, z czego połowę stanowili Żydzi. W 1940 roku hitlerowscy okupanci utworzyli w części miasta getto, a większość jego mieszkańców została zamordowana. Cmentarz żydowski, który powstał na początku XIX wieku, był miejscem pochówku do czasów II wojny światowej, kiedy to rozpoczęto jego niszczenie. W 1943 roku, na polecenie nazistów, część nagrobków wykorzystano do prac budowlanych, m.in. do budowy mostu na rzece Mrożycy oraz do utwardzenia drogi we wsi Dąbrówka.

Podczas prac archeologicznych wydobyto ponad 150 fragmentów i całych macew, wykonanych głównie z piaskowca. Na większości z nich zauważono ślady polichromii. Większość macew pochodzi z XIX wieku, a ich kolorystyka, z zachowanymi srebrnymi i złotymi akcentami, dodaje im niezwykłego charakteru. Niestety, stan większości nagrobków uniemożliwia odczytanie wszystkich inskrypcji, a wiele z nich to jedynie fragmenty liter i wyrazów.

Odnalezione macewy trafiły do Muzeum Regionalnego w Brzezinach, gdzie mają szansę na zachowanie i upamiętnienie bogatej historii tego regionu.

al, mn