Skansen Rzeki Pilicy to wyjątkowe miejsce, które przenosi odwiedzających w podróż przez historię i kulturę regionu związanego z jedną z najpiękniejszych polskich rzek. Położony w Tomaszowie Mazowieckim, skansen stanowi pierwszą w Polsce placówkę muzealną poświęconą rzece i jej otoczeniu.

- Jest to wyjątkowe miejsce. Gromadzone są tutaj obiekty, w różny sposób związane z rzeką Pilicą. One stały nad rzeką, pływały po niej, ale są tez i takie, które z niej zostały wydobyte - mówi Zbigniew Cichawa, przewodnik w Skansenie. - Skansen powstał w 2000 roku, była to inicjatywa oddolna kilku pasjonatów, którym na sercu leżało zachowanie dziedzictwa kulturowego tej rzeki. Przekazywali też swoje własne eksponaty na potrzeby nowo powstającej placówki. Dzięki tej pasji powstało to niezwykłe miejsce - dodaje.

Początkowo było to skromne miejsce z młynem wodnym i drobnymi eksponatami. Dziś jest to jedna z atrakcji skansenu. Młyn Wodny z Kuźnicy Żerechowskiej liczy sobie już 100 lat i jest w bardzo dobrym stanie. Został on przeniesiony do skansenu i odrestaurowany. Dzięki temu zachował swój oryginalny charakter i jest jednym z najstarszych tego typu obiektów w regionie.  Wnętrze budynku zajmuje ekspozycja poświęcona tradycjom młynarstwa wodnego w dorzeczu Pilicy, której głównym elementem są ruchome modele młynów.

Obok młyna w stylowej galerii zostało zgromadzonych ponad 30 kamieni młyńskich pochodzących z nieistniejących już młynów z dorzecza Pilicy. Jest to największa tego typu kolekcja w Polsce. Dużą atrakcją jest również odrestaurowany bunkier z okresu II wojny światowej, który pozwala zobaczyć, jak wyglądały fortyfikacje nad Pilicą.

Perełką Skansenu Rzeki Pilicy jest budynek poczekalni kolejowej z przystanku Czarnocin.
- To Stacyjka Reymonta. Odegrała ona ważną rolę w historii regionu, a jej największym atutem jest fakt, że korzystał z niej sam Władysław Reymont, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Niedaleko tego budynku, mieli swój majątek rodzice Reymonta. I młody Władysław przyjeżdżając i wyglądając od rodziców, kupował tu bilety i czekał na pociąg. Reymont pracował również na kolei. Był kolejarzem na kolei Warszawsko – Wiedeńskiej. Pisarz podróżował tędy w okresie swojej pracy nad powieścią "Chłopi", co czyni ten obiekt niezwykle cennym świadectwem historycznym. W budynku zachowano oryginalne elementy wystroju, a wystawy przybliżają zarówno jego funkcję, jak i postać Reymonta – mówi przewodnik.

Niezwykła jest również historia tego budynku. Ten całkowicie drewniany i misternie zdobiony obiekt, został zbudowany w 1896 roku jako pawilon ekspozycyjny Dyrekcji Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej na odbywającą się w 1896 roku Wszechrosyjską Wystawę Przemysłowo-Artystyczną w Niżnym Nowogrodzie (miasto na wschód od Moskwy przy ujściu Oki do Wołgi). Po zakończeniu wystawy w 1897 roku pawilon ten został zdemontowany i przewieziony na trasę Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Ustawiono go na przystanku „Wolbórka” pod Będkowem (od 1925 roku przystanek nosił nazwę „Czarnocin, a obecnie powrócono do nazwy „Wolbórka”). Przez lata budynek stopniowo podupadał. Kiedy kolej przestała go użytkować w zastraszającym tempie popadł w ruinę. Od zupełnego zniszczenia ocaliły ten zabytek wspólne starania władz samorządowych Tomaszowa Mazowieckiego i Skansenu Rzeki Pilicy. Ich rezultatem było podjęcie w dniu 27 października 2006 roku przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków decyzji o przeniesieniu budynku tej poczekalni do Tomaszowa Maz. i jej odbudowie w Skansenie Rzeki Pilicy, gdzie zyskał nowe życie.

W skansenie można również zobaczyć niezwykle ciekawą kolekcję dawnych urządzeń hydrotechnicznych, takich jak ręczne pompy strażackie, narzędzia służące do konserwacji koryta rzeki czy elementy dawnych tam i jazów. Nie brakuje również zabytkowych drewnianych wozów i narzędzi rolniczych, które obrazują życie codzienne mieszkańców nadpilickich terenów.

Jednym z najbardziej nietypowych eksponatów jest unikalny schron kolejowy z okresu II wojny światowej, który został wydobyty z dna Pilicy i odrestaurowany. Ten rzadko spotykany element wojennej architektury obronnej stanowi ogromną atrakcję dla miłośników historii militariów.

Skansen Rzeki Pilicy to unikalne miejsce turystyczne w województwie łódzkim. Dzięki unikalnym zbiorom, autentycznym zabytkom oraz edukacyjnemu charakterowi przyciąga zarówno miłośników historii, jak i osoby szukające kontaktu z naturą. Jest to miejsce, które w wyjątkowy sposób łączy dziedzictwo kulturowe regionu z jego przyrodniczym pięknem, stanowiąc cenny element promocji województwa na mapie turystycznej Polski. Co roku Skansen odwiedza około 30 tysięcy turystów.

Goszcząc w Skansenie warto również odwiedzić pobliski rezerwat przyrody Niebieskie Źródła. To unikalne miejsce słynie z niezwykłych źródeł krasowych, które tworzą malownicze, turkusowo-niebieskie oczka wodne. Zjawisko to wynika z rozpraszania światła w wodzie bogatej w wapń i inne minerały.

Rezerwat jest ostoją licznych gatunków ptaków i stanowi doskonałe miejsce na relaksujący spacer w otoczeniu przyrody. Bliskość skansenu i rezerwatu sprawia, że obie atrakcje doskonale się uzupełniają, oferując odwiedzającym niezapomniane wrażenia.

bg.

zdjęcia: TG