Wspólna Polityka Rolna (ang. CAP) jest jedną z trzech polityk wspólnotowych, wdrażanych od momentu ustanowienia powojennych wspólnot europejskich. Sukcesom WPR w sferze wytwarzania żywności towarzyszyły jednak procesy negatywne, postrzegane ogólnie jako narastanie różnic w poziomie życia miedzy miastem a wsią. Dla przezwyciężenia tych tendencji w 1991 roku uruchomiono Inicjatywę Wspólnotową LEADER. Jego istota polega na wsparciu różnych działań społecznych i gospodarczych, podejmowanych przez środowiska lokalne dla wszechstronnego rozwoju, a więc jakości życia, różnicowania aktywności gospodarczej, edukacji, rozszerzania lokalnego rynku pracy itd. Jako podstawę LEADERA przyjęto nowe podejście do rozwoju obszarów wiejskich, oddolne, partnerskie i zintegrowane, czyniąc z hasła aktywizacji społeczności lokalnych zarówno cel, jak i narzędzie działań. Od powołania do życia LEADER stale rozszerzał krąg swych beneficjentów obejmując obecnie niemal całość obszarów wiejskich w państwach "15".

Wraz z naszą akcesją do Unii Europejskiej w 2004 r. LEADER (określany wtedy jako LEADER+) udostępniony został także i polskim obszarom wiejskim. Był zarządzany centralnie przez Fundację Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA). Wspomagał zarówno samo tworzenie partnerstw lokalnych (tzw. Lokalnych Grup Działania), jak i formułowanie oraz realizację ich pierwszych strategii (tzw. Zintegrowanych Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich). W tym czasie w Polsce powstało ok. 200 LGD.

W obecnym okresie programowania 2007–2013 dotychczas różnie usytuowane działania adresowane dla obszarów wiejskich zostały zintegrowane w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, a LEADER stał się jego elementem jako tzw. Oś 4. Wdrażanie LEADERA zostało zdecentralizowane poprzez przekazanie do urzędów marszałkowskich, co podkreśla jego znaczenie dla zrównoważonego rozwoju regionalnego. Cechą wyróżniającą LEADERA jest jego uniwersalny charakter w ujęciu zarówno terytorialnym, jak i tematycznym. LEADER nie jest ograniczony podziałem administracyjnym – kryterium obszaru stanowi wspólnota celów określonej społeczności lokalnej. Jest podejściem wielosektorowym i obejmuje bardzo szerokie spektrum podejmowanych działań od typowych projektów miękkich np. z zakresu edukacji po drobne, uzupełniające inwestycje czy przedsięwzięcia gospodarcze („małe projekty”). Możliwa jest także współpraca międzyregionalna i międzynarodowa.

Procesem równoległym jest tzw. „sieciowanie” (Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich), które oznacza pewne sformalizowanie współpracy wszystkich instytucji – "aktorów" zaangażowanych w sprawy rozwoju obszarów wiejskich, tj. LGD, samorządów, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców, placówek edukacyjnych i naukowych, instytucji biznesu, finansów itd. Celem Sieci jest wspomaganie rozwoju obszarów wiejskich poprzez wymianę i rozpowszechnianie informacji, identyfikację i analizę dobrych praktyk, wymianę doświadczeń i transfer „know-how”. Sieć może także uczestniczyć w organizacji szkoleń dla LGD i wspierać współpracę międzyregionalną i międzynarodową. W urzędach marszałkowskich powstaną sekretariaty regionalne KSOW.

Pozyskiwanie wsparcia z Osi LEADER odbywać się będzie poprzez Lokalne Grupy Działania, na podstawie opracowanych przez nie Lokalnych Strategii Rozwoju. Przedstawiciele trzech sektorów społeczności lokalnej (administracji, przedsiębiorców i segmentu obywatelskiego) tworzą Lokalną Grupę Działania jako stowarzyszenie na podstawie ustawy [1]. Lokalne Grupy Działania powstałe w poprzednim okresie programowania (jako fundacje, stowarzyszenia utworzone na podstawie ustawy – „Prawo o stowarzyszeniach” lub związki stowarzyszeń) mogą kontynuować działalność w dotychczasowej formie prawnej pod warunkiem dostosowania jej do wymagań określonych w ustawie [1], tj. powołania organu decyzyjnego o składzie gwarantującym przewagę decyzyjną przedstawicielom sektora obywatelskiego i przedsiębiorcom, rozdzielenia personalnego zarządu i organu decyzyjnego i odpowiednich zmian w statucie.

(II.JG)